ROZDZIAŁ II: Środki procesowe dla promowania wykonywania praw dzieci

A. Prawa procesowe dzieci

Art.3. Prawo do bycia informowanym i do wyrażania swoich opinii w toku postępowania

Dziecko uznane według prawa wewnętrznego za mające wystarczające rozeznanie, w dotyczącym go postępowaniu przed organem sadowym powinno mieć przyznane następujące prawa, których może samo żądać:

a) do otrzymania wszystkich właściwych informacji;

b) do pytania go o zdanie i do wyrażania swojego stanowiska;

c) do informacji o ewentualnych skutkach jego stanowiska oraz o ewentualnych skutkach każdej decyzji.

Art.4 Prawo do żądania wyznaczenia specjalnego pełnomocnika

1) Z zastrzeżeniem postanowień art. 9, w postępowaniu dotyczącym dziecka przed właściwym organem sadowym, jeżeli zgodnie z prawem wewnętrznym, osoby na których ciąży odpowiedzialność rodzicielska nie mogą reprezentować dziecka ze względu na konflikt interesów pomiędzy tymi osobami a dzieckiem, ma ono prawo - osobiście lub za pośrednictwem innych osób albo instytucji - do żądania wyznaczenia specjalnego pełnomocnika do reprezentowania go w tym postępowaniu.

2) Państwa mogą ograniczyć stosowanie prawa, o którym mowa w ust. 1 do dzieci mających, według prawa wewnętrznego, wystarczające rozeznanie.

Art.5. Inne możliwe prawa procesowe

    W dotyczących dzieci postępowaniach przed organem sądowym, Państwa-Strony powinny rozważyć przyznanie dzieciom dodatkowych praw, w szczególności:
    a) do żądania pomocy wskazanych przez nie osób, które mogłyby ułatwić im wyrażanie stanowisk,
    b) do żądania, osobiście lub za pośrednictwem innych osób lub instytucji, wyznaczenia osobnego pełnomocnika, jeżeli to stosowne - adwokata.
    c) do ustanowienia własnego pełnomocnika,
    d) do korzystania ze wszystkich lub niektórych praw strony w takich postępowaniach.

B. Zadania organów sądowych

Art. 6. Proces podejmowania decyzji

    W postępowaniach dotyczących dzieci organ sądowy przed podjęciem decyzji powinien:
    a) rozważyć, czy ma wystarczające informacje, aby podjąć decyzję zgodną z dobrem dziecka, a jeżeli jest to konieczne żądać dodatkowych informacji, w szczególności od osób, na których ciąży odpowiedzialność rodzicielska,

    b) w sprawach dzieci uznanych według prawa wewnętrznego za mające wystarczające rozeznanie:

- upewnić się czy dziecko otrzymało wszystkie istotne informacje;

- w stosownych przypadkowych, jeżeli to niezbędne - nieformalnie, zasięgnąć opinii dziecka osobiście lub za pośrednictwem innych osób lub instytucji, w sposób odpowiedni do rozeznania dziecka, chyba że byłoby to oczywiście sprzeczne z jego dobrem;

- umożliwić dziecku przedstawienie jego stanowiska;

    c) uwzględnić w odpowiedni sposób stanowisko wyrażone przez dziecko.

Art. 7. Obowiązek szybkiego działania

    Prowadząc postępowanie dotyczące dziecka organ sądowy ma obowiązek szybkiego działania w celu uniknięcia nieuzasadnionej zwłoki, a także niezbędne jest istnienie przepisów zapewniających bezzwłoczne wykonanie orzeczeń. W przypadkach pilnych organ sądowy powinien mieć, jeśli jest to stosowne, prawo zarządzania natychmiastowego wykonania decyzji,

Art. 8. Wszczęcie sprawy z urzędu

    W postępowaniu dotyczącym dzieci organ sądowy powinien mieć prawo do wszczęcia sprawy z urzędu w przypadkach określonych przez prawo, jeżeli poważnie zagrożone jest dobro dziecka.

Art. 9. Ustanowienie pełnomocników

1) W postępowaniach dotyczących dzieci, kiedy zgodnie z prawem wewnętrznym, osoby na których ciąży odpowiedzialność rodzicielska nie mogą reprezentować dziecka ze względu na konflikt ich interesów z interesami dziecka, organ sądowy powinien mieć prawo do wyznaczenia specjalnego pełnomocnika reprezentującego dziecko w tych postępowaniach.

2) Państwa-Strony rozważą przyznanie organowi sądowemu prawa do wyznaczenia odrębnego pełnomocnika, w uzasadnionych przypadkach adwokata, reprezentującego dziecko.

C. Zadania pełnomocników

Art. 10

1) W dotyczących dzieci postępowaniach przed organem sądowym, pełnomocnik powinien, chyba że byłoby to oczywiście sprzeczne z dobrem dziecka:

a) dostarczyć dziecku wszystkich właściwych informacji, jeżeli przez prawo wewnętrzne uznane jest ono za mające wystarczające rozeznanie;

b) dostarczyć dziecku, jeżeli przez prawo wewnętrzne uznane jest ono za mające wystarczające rozeznanie, wyjaśnień dotyczących ewentualnych skutków jego stanowiska i czynności dokonywanych przez pełnomocnika;

c) określić stanowisko dziecka i przedstawić je organowi sądowemu.

2) Państwa-Strony rozważą możliwość rozszerzenia postanowień ust. 1 na osoby, na których ciąży odpowiedzialność rodzicielska.

D. Rozszerzone stosowanie niektórych postanowień

Art. 11

    Państwa-Strony rozważą rozszerzenie stosowania postanowień art. 3, 4 i 9 na dotyczące dzieci postępowania przed innymi organami albo na dotyczące dzieci sprawy, które nie są przedmiotem postępowania.

E. Organy krajowe

Art. 12

1) Państwa-Strony powinny wspierać promowanie i wykonywanie praw dzieci poprzez instytucje, które będą wykonywać między innymi zadania wymienione w ust. 2.

2) Zadaniami tymi są:
    a) formułowanie propozycji umacniania prawa odnoszącego się do wykonywania praw dzieci,
    b) wydawanie opinii do projektów aktów prawnych dotyczących wykonywania praw dzieci,
    c) dostarczanie ogólnych informacji dotyczących wykonywania praw dzieci środkom masowego przekazu, opinii publicznej oraz osobom i instytucjom zajmującym się problematyką związaną z dziećmi,
    d) badanie opinii dzieci i przekazywanie im stosownych informacji.

F. Inne zagadnienia

Art. 13. Mediacja i inne metody rozwiązywania sporów

    Aby zapobiegać sporom i rozstrzygać je oraz aby unikać wszczynania przed organami sądowymi postępowań dotyczących dzieci, Państwa-Strony powinny popierać wprowadzanie mediacji oraz innych form rozstrzygania sporów, a także korzystanie z tych metod w celu doprowadzenia do ugody we właściwych rodzajach spraw, określonych przez Państwo.

Art. 14. Prawo do pełnomocnika z urzędu i doradztwa prawnego

    Jeżeli przepisy prawa wewnętrznego przewidują prawo do pełnomocnika z urzędu oraz bezpłatnego doradztwa prawnego w dotyczących dzieci postępowaniach przed organem sądowym, przepisy te mają zastosowanie w przypadkach, o których mowa w art. 4 i 9.

Art. 15. Stosunek do innych aktów prawa międzynarodowego

    Niniejsza Konwencja nie ogranicza stosowania żadnego innego aktu prawa międzynarodowego dotyczącego szczegółowych kwestii związanych z ochroną dzieci i rodzin, którego stroną jest lub będzie Państwo-Strona niniejszej Konwencji.

---

Rozdział następny