Rozdział poprzedni
Wpływ rozszerzenia NATO na inne instytucje i traktaty
Żadna z europejskich lub euroatlantyckich instytucji nie spełnia wszystkich wymagań niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa transatlantyckiego. Każda wnosi specyficzny wkład: NATO, Unia Europejska, Partnerstwo dla Pokoju, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Unia Zachodnioeuropejska, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Rada Europy pełnią ważne role. Każda z nich dostosowuje się i powiększa, tak aby umożliwić Europie i Ameryce Północnej efektywne radzenie sobie z szerokim spektrum spraw natury politycznej i z dziedziny bezpieczeństwa - od zapobiegania agresji, poprzez utrzymanie pokoju, aż do wsparcia wolnych i pomyślnie rozwijających się demokracji rynkowych.
Adaptacja i rozszerzenie Unii Europejskiej i NATO są wzajemnie wspierającymi się inicjatywami. Obie te organizacje wnoszą wkład do ogólnego wysiłku związanego z zacieraniem starych zimnowojennych podziałów oraz do budowy spokojnej, nie podzielonej i demokratycznej Europy. Każdy z tych procesów jest inny, decyzje podejmowane są przez różne grupy państw członkowskich według odmiennych kryteriów. Każdy będzie przebiegał zgodnie z własnymi wymaganiami. Oba te procesy są jednak konieczne. Nowe, większe NATO będzie podporą bezpieczeństwa dla zjednoczonej, demokratycznej i zorientowanej rynkowo Europy, która jest celem rozszerzenia Unii Europejskiej. I na odwrót - standardy i charakter rozszerzonej Unii pomogą zakończyć demokratyczne i rynkowe reformy oraz stworzyć nowym demokratycznym krajom europejskim szansę uczciwej konkurencji na rynku europejskim. Unia Europejska już przyjęła dziewięciu nowych członków od czasu swego powstania, w tym trzech w ciągu ostatnich pięciu lat, i nadała status członka stowarzyszonego dziesięciu państwom Europy Środkowej i Wschodniej. Szansa na członkostwo w Unii Europejskiej, podobnie jak perspektywa członkostwa w NATO, wydaje się być silną siłą napędową pozytywnych trendów w tym regionie. Dlatego Stany Zjednoczone w pełni wspierają zaangażowanie Unii Europejskiej w jej własne rozszerzenie w niedalekiej przyszłości, chociaż postęp w tej sprawie nie zależy od Stanów Zjednoczonych, jako że nie są one członkiem Unii. Tak więc byłoby niemądrze opóźniać proces rozszerzenia NATO do czasu rozszerzenia Unii Europejskiej. Taka decyzja spowodowałaby niepotrzebne odłożenie zadań, które warto i można wykonać już teraz, zmniejszyłaby też wpływ Stanów Zjednoczonych na obecnie podejmowane wysiłki, związane z budową bezpieczeństwa w regionie euroatlantyckim.
Stany Zjednoczone wspierają również wzmocnienie OBWE jako istotnego elementu nowej i zmieniającej się społeczności transatlantyckiej. Zasady OBWE - poszanowanie społeczeństwa otwartego, praw człowieka i przepisów prawa w ogóle - były wyznacznikami znaczącego postępu Europy w ciągu ostatniej dekady, a także wcześniej, i nadal kształtują one wizję przyszłości w tym środowisku. Jako forum, na którym wszystkie europejskie kraje budują współpracę opartą na consensusie, OBWE, licząca 54 członków, będzie głównym instrumentem wczesnego ostrzegania, dyplomacji prewencyjnej i zapobiegania kryzysom. Na szczycie w Lizbonie w grudniu 1996 r. Stany Zjednoczone pomogły zbudować na bazie tych osiągnięć wzmocnienie roli OBWE, ponieważ jednak metody i cele OBWE i NATO dotyczą innych wymiarów bezpieczeństwa, wysiłki zmierzające do wzmocnienia każdej z tych organizacji powinny być postrzegane jako komplementarne. Jedna nie może zastąpić drugiej.
Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE) z 1990 r. jest kamieniem węgielnym nowego bezpieczeństwa Europy. W wyniku tego traktatu ponad 50 tysięcy sztuk konwencjonalnego sprzętu wojskowego zostało zniszczonych i wielkość sił konwencjonalnych jest najniższa od wielu lat. CFE ogranicza zasoby sprzętu wielkich konwencjonalnych armii w Europie, zapewniając w ten sposób możliwość przewidywania poziomów tych sił w przyszłości. Limity CFE umożliwią zapobieganie destabilizującej koncentracji sił w każdym regionie objętym Traktatem, od Atlantyku po Ural. Zadaniem Traktatu jest zapewnienie stabilności na całym obszarze CFE - zarówno państwom będącym, jak i nie będącym członkami jakiegoś sojuszu.
Na szczycie OBWE w Lizbonie w grudniu 1996 r. strony CFE zgodziły się rozpocząć dostosowywanie Traktatu do nowego krajobrazu geopolitycznego. Zaaprobowały dokument dotyczący "zakresu i parametrów", który ma być wskazówką w procesie adaptacji, rozpoczętym w styczniu 1997 r.
Z prawnego punktu widzenia rozszerzenie NATO nie wymaga żadnych zmian w Traktacie. Mimo iż Traktat został skonstruowany pomiędzy dwiema stronami - grupami państw (obecni członkowie NATO i kraje byłego Układu Warszawskiego), państwa te są wymienione indywidualnie w Traktacie i towarzyszących dokumentach. Jednakże Traktat został opracowany po to, aby zapewnić równowagę sił pomiędzy tymi dwiema grupami.
Koniec zimnej wojny stworzył nowe warunki bezpieczeństwa. Jedna z tych grup - stron Traktatu już nie istnieje, druga planuje przyjęcie nowych członków. W świetle tych wydarzeń członkowie NATO sprawdzili, jakie zmiany Traktatu gwarantują zachowanie korzyści wynikających z CFE oraz zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności przy zmniejszonych siłach zbrojnych w zmienionych warunkach bezpieczeństwa. 20 lutego 1997 r., w trakcie negocjacji w Wiedniu kraje NATO zgłosiły propozycję dostosowania Traktatu CFE do zmian w Europie. Inicjatywa NATO zmierza do zastąpienia zdezaktualizowanego, "blokowego" charakteru Traktatu określonymi na nowo limitami sprzętu wojskowego dla poszczególnych państw. Kluczowym elementem tej propozycji jest wezwanie do zmniejszenia ilości sprzętu na całym obszarze CFE. Zawiera ona szczegółowe zobowiązania szesnastu członków Sojuszu, że całkowita ilość sprzętu lądowego przyznana w zmienionym Traktacie będzie "znacznie mniejsza" niż NATO może posiadać zgodnie z obecnie obowiązującym Traktatem. Inny istotny element tej propozycji umożliwiłby zapobieganie zwiększaniu ilości sprzętu lądowego na kluczowym obszarze Europy Środkowej. Porozumienie o granicach (Flank Agreement) z maja 1996 r. będzie utrzymane. Udana zmiana Traktatu CFE spowoduje zwiększenie stabilności i bezpieczeństwa wszystkich państw w Europie, łącznie z tymi, które obecnie nie są stroną Traktatu, takimi jak kraje bałtyckie.
Powrót do początku