Tytuł VII. O sejmikach i zgromadzeniach gminnych

Art.51. Zgromadzenia gminne składają się z obywatelów właścicielów nieszlachty, i innych obywatelów mających prawo wchodzenia do nich, jako się niżej powie.

Art.52. Sejmiki i zgromadzenia gminne król zwołuje. Listy zwołujące oznaczą miejsce, dzień w którym się zgromadzić, czynności do których przystąpić, i czas jak długo trwać mają.

Art.53. Nikt nie może być przypuszczonym do dawania głosu, kto nie ma 21 lat skończonych, kto nie jest w zupełnym używaniu praw swoich, albo nie jest usamowolnionym. Usamowolnienie może odtąd następować w 21 roku skończonym, bez względu na wszelkie inne przeciwne temu prawa i zwyczaje.

Art.54. Każdy sejmik, czyli zgromadzenie powiatowe, mianuje posła, i podaje kandydatów do rad departamentowych i powiatowych, tudzież do sądów pokoju.

Art.55. Na sejmikach prezyduje marszałek mianowany przez króla.

Art.56. Sejmiki te rozłożone są na 10 oddziałów; każdy oddział składa się z powiatów przedzielonych jednym lub kilku powiatami. Dwa oddziały nie mogą być w jednymże czasie zwołane.

Art.57. Deputowanych z gmin wybierają zgromadzenia gminne. Podają także podwójną listę kandydatów do rad municypalnych.

Art.58. Maja prawo głosowania na zgromadzeniach gminnych: 1) każdy obywatel właściciel nieszlachcic; 2) każdy rękodzielnik i przełożony nad czeladzią warsztatową, każdy kupiec mający własny swój zapas w sklepie lub magazynie wartości 10000 zł polskich; 3) wszyscy plebani i wikariusze; 4) każdy artysta i obywatel znakomity z talentów, wiadomości lub przysług uczynionych, bądź handlowi, bądź kunsztom; 5) każdy podoficer i żołnierz, który będąc ranny, lub odbywszy kilka kampanii, otrzymał uwolnienie od służby; 6) każdy podoficer i żołnierz, czynnie w służbie będący, który za dobre sprawowanie się otrzymał ozdobę honorową; 7) oficerowie wszelkiego stopnia.

Rzeczeni oficerowie, podoficerowie i żołnierze w rzeczywistej czynnie zostający służbie, którzy by byli na załodze w mieście, gdzie się zgromadzenie gminne odbywa, nie będą mogli używać w tym tylko przypadku, prawa dozwolonego niniejszym artykułem.

Art.59. Listę głosujących właścicielów ułoży municypalność, a zaświadczą ją poborcy podatków. Listę plebanów i wikariuszy ułoży prefekt, podpisze minister wewnętrzny. Listę oficerów, podoficerów i żołnierzy, wyrażonych w powyższym artykule, ułoży prefekt, a podpisze minister wojny. Listę rękodzielników i przełożonych nad czeladzią warsztatową, tudzież kupców, mających swój własny zapas w sklepie, magazyn lub fabrykę, wynoszące 10000 zł pol., i listę obywatelów znakomitych talentami, wiadomościami i przysługami uczynionymi, bądź umiejętnościom, kunsztom, bądź handlowi, ułoży prefekt, a zatwierdzi corocznie senat.

Obywatele znajdujący się w ostatnim z wyż rzeczonych przypadków, mogą podawać prosto do senatu prośby swoje z dowodami wspierającymi ich żądania.

Art.60. Senat w każdym przypadku, gdzieby miał powód do mniemania, iż się w ułożenie list wcisnęło jakie nadużycie, może nakazać ułożenie innych.

Art.61. Zgromadzenia gminne nie mogą być zwołane w jednymże czasie w całym powiecie, lecz będzie zawsze ośmiodniowa przerwa między zebraniem się każdego z nich, wyjąwszy jednak zgromadzenia miasta Warszawy, które mogą być w jednymże czasie, po dwa tylko razem zwołane.

Art.62. Na zgromadzeniach gminnych prezyduje obywatel mianowany od króla.

Art.63. Żadne roztrząsanie, jakiekolwiek bądź natury, żadne uchwalanie próśb lub przełożeń nie będzie miało miejsca na sejmikach i zgromadzeniach gminnych.

Trudnić się tylko powinno wyborem, bądź deputowanych, bądź kandydatów, których liczba, jak się rzekło wyżej, poprzedniczo jest oznaczona przez listy okólne zwołujące.