7. Realizacja tych ogólnych celów stwarza obiecujące możliwości usunięcia przyczyn i wyeliminowania chorób, które od stuleci nękają dziesiątki milionów dzieci, oraz poprawienia jakości życia nadchodzących pokoleń. Osiągnięcie tych celów przyczynić się może również do obniżenia tempa wzrostu ludności świata, ponieważ po okresach postępującego spadku śmiertelności dzieci, umacniającego wiarę rodziców w to, że pierwsze potomstwo przeżyje, następują, po pewnym czasie, okresy charakteryzujące się obniżeniem tempa wzrostu narodzin. Aby wykorzystać te możliwości, Deklaracja Światowego Szczytu w Sprawach Dzieci apeluje:
8. Do wszystkich rządów w krajach, gdzie nie została jeszcze ratyfikowana Konwencja o Prawach Dziecka - o jak najpilniejszą jej ratyfikację. We wszystkich krajach należy podjąć wszelkie możliwe wysiłki w celu rozpowszechnienia treści Konwencji, zaś tam, gdzie została już ratyfikowana, wspierać jej realizację i kontrolować procesy wprowadzania jej w życie.
9. Choroby wieku dziecięcego, takie jak odra, Heine-Medina, tężec, gruźlica, koklusz i błonica, przeciwko którym istnieją skuteczne szczepionki, a także choroby biegunkowe, zapalenie płuc i inne ostre nieżyty dróg oddechowych, którym można zapobiegać i które leczy się skutecznie stosunkowo niedrogimi lekami, są obecnie przyczyną olbrzymiej większości (z 14 milionów rocznie) zgonów dzieci w wieku poniżej 5 lat oraz powiększają każdego roku o wiele milionów liczbę dzieci-inwalidów. Skuteczne przedsięwzięcia mogą i muszą zostać podjęte w celu zwalczania tych chorób poprzez wzmocnienie podstawowej opieki zdrowotnej i podstawowych usług świadczonych przez służby zdrowia we wszystkich krajach.
10. Obok wymienionych chorób, którym można łatwo zapobiec lub które można łatwo leczyć, oraz niektórych innych chorób, takich jak malaria, które okazują się trudniejsze do zwalczania, dzieci stoją obecnie w obliczu nowego zagrożenia, a jest nim ogólnoświatowa epidemia nabytego zespołu braku odporności (AIDS). W krajach najbardziej nią dotkniętych wirus AIDS-HIV zagraża nie tylko dotychczasowym zdobyczom, ale w ogóle realizacji programów na rzecz przeżycia dzieci. Już teraz AIDS pochłania znaczną część ograniczonych środków publicznych przekazywanych na rzecz służby zdrowia, które są niezbędne dla świadczenia innych ważnych form opieki zdrowotnej. Skutki wirusa AIDS-HIV wykraczają daleko poza cierpienie i zgon zarażonego dziecka, bowiem powodują groźbę napiętnowania rodziców i rodzeństwa, a także tragedię "sierot AIDS". Istnieje pilna potrzeba, aby programy zapobiegania i leczenia AIDS, w tym badania nad szczepionkami i lekami, wraz z kampanią informacyjną prowadzoną w masowej skali, uzyskały wysoki priorytet w działaniach zarówno w poszczególnych krajach, jak i we współpracy międzynarodowej.
11. Jednym z głównych czynników wpływających na zdrowie dzieci i dorosłych jest dostępność do czystej wody i urządzeń sanitarnych. Są one nie tylko niezbędne dla ludzkiego zdrowia i życia, lecz również przyczyniają się istotnie do emancypacji kobiet, ułatwiają często życie uwalniając je od ciężkiej pracy. Nie będzie można polepszyć zdrowia dzieci, jeśli jedna trzecia dzieci w krajach rozwijających się pozbawiona będzie dostępu do czystej wody, zaś połowa z nich dostępu do odpowiednich urządzeń sanitarnych.
12. Ubiegła dekada przyniosła wiele doświadczeń, w tym wiele innowacji polegających na prostych, tanich technikach i technologiach, służących zapewnieniu dostaw czystej wody i bezpiecznych urządzeń sanitarnych na terenach wiejskich i w obrębie tzw. okołomiejskich osiedli szałasowych (shanty towns). Obecnie, w ramach skoordynowanych działań na szczeblu krajowym i we współpracy międzynarodowej, trzeba i można już zrealizować cel, jakim jest zapewnienie dzieciom całego świata, do roku 2000, powszechnego dostępu do czystej wody i środków sanitarno-higienicznych. Towarzysząca temu edukacja zdrowotna pozwoli na opanowanie wielu chorób przenoszonych z wodą, wśród nich choroby pasożytniczej wywoływanej przez nitkowca (dracunculiasis), na którą obecnie cierpi około 10 mln dzieci w wielu regionach Afryki i Azji.
13. Głód i niedożywienie w różnych formach przyczyniają się do około połowy zgonów małych dzieci. Ponad 20 mln dzieci cierpi z powodu ostrego niedożywienia, 150 mln dzieci wykazuje niedowagę, zaś 350 mln kobiet cierpi na anemię w wyniku złego odżywiania.
14. Najpilniejsze jest zapewnienie małemu dziecku i kobiecie ciężarnej właściwego wyżywienia oraz promowanie, ochrona i poparcie karmienia piersią i karmienia uzupełniającego, w tym regularnego karmienia i monitorowania dziecka. Oczywistym priorytetem powinno być właściwe odżywianie dzieci i dorosłych. Aby sprostać tym potrzebom należy stworzyć możliwości pracy i zarobkowania, szerzyć wiedzę i wspierać rozwój produkcji i dystrybucji żywności.
15. Kobiety, spełniając swoje różnorodne funkcje, odgrywają zasadniczą rolę w kształtowaniu bytu dzieci. Wzmocnienie pozycji kobiet, umożliwienie im, na równi z mężczyznami, dostępu do oświaty, szkolenia i ułatwień kredytowych oraz innych świadczeń stanowi ważny przyczynek do rozwoju społecznego i gospodarczego poszczególnych narodów. Proces podnoszenia pozycji kobiet i roli ich w procesie rozwoju musi zacząć się od roztaczania odpowiedniej opieki nad dziewczynkami. Każda dziewczynka winna mieć równe z chłopcami szanse korzystania ze świadczeń zdrowotnych, żywieniowych, oświatowych i inych umożliwiających jej pełny rozwój.
16. Zdrowie, prawidłowe odżywianie oraz oświata są ważnymi czynnikami przeżycia i kondycji matek, stanowią także zasadnicze czynniki zdrowia i kondycji dziecka w okresie jego wczesnego dzieciństwa. Główne przyczyny dużej śmiertelności niemowląt, szczególnie noworodków, to niewłaściwe planowanie ciąży, niska waga noworodków, przedwczesny poród, brak opieki położniczej, tężec u noworodków, krótkie przerwy międzyciążowe itd. Są to również główne czynniki ryzyka śmiertelności matek, powodujące zgony 500 tysięcy młodych kobiet każdego roku i przyczyny chorób oraz cierpień wielu milionów innych. Aby zapobiec tym tragediom, należy zwracać większą uwagę na zdrowie, odżywianie i oświatę kobiet.
17.
Wszystkim parom wstępującym w związki małżeńskie winny być dostępne informacje o zasadach planowania rodziny, jej liczebności, przerwach międzyciążowych oraz
o skutkach przedwczesnych i zbyt późnych ciąż.
Następne działania dotyczyć powinny:
18. Główną odpowiedzialność za wychowanie i opiekę nad dziećmi, od urodzenia do wieku dojrzewania, ponosi rodzina. Proces oswajania się dzieci z kulturą, systemem i normami wartości społeczeństwa, w którym żyją, rozpoczyna się w rodzinie. Dla zapewnienia pełnego i harmonijnego rozwoju ich osobowości dzieci powinny wzrastać w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia. Dlatego wszystkie instytucje społeczne powinny szanować i wspierać rodziców oraz innych opiekunów w ich wysiłkach wychowawczych.
19. Należy podjąć wszelkie możliwe wysiłki w celu zapobiegania rozdzielaniu dzieci od rodzin. W przypadku konieczności oddzielenia dzieci od ich rodzin, ze względu na wyjątkowe okoliczności lub w ich najlepiej pojętym interesie, należy podjąć starania o stworzenie im odpowiedniej zastępczej opieki rodzinnej lub instytucjonalnej, kładąc szczególny nacisk na potrzebę pozostawienia ich we własnym środowisku kulturowym. Rodziny zastępcze i instytucje społeczne powinny otrzymywać wsparcie, aby mogły zaspokoić szczególne potrzeby dzieci osieroconych, wysiedlonych i porzuconych.
20. Społeczność międzynarodowa, w tym rządy w zasadzie wszystkich państw, podjęły na Światowej Konferencji Oświaty dla Wszystkich, która odbyła się w 1990 roku w Jomtien, w Tajlandii, zobowiązanie istotnego zwiększenia dostępu do oświaty dla ponad 100 mln dzieci i prawie 1 miliarda dorosłych, z których dwie trzecie stanowią dziewczynki i kobiety, obecnie nie mające praktycznie dostępu do kształcenia podstawowego, a więc możliwości nauki czytania i pisania. W ramach realizacji tego zobowiązania trzeba zastosować konkretne środki w celu:
21. Postęp w dziedzinie oświaty i alfabetyzacji, poza znaczeniem dla rozwoju ludzkości i polepszenia jakości życia, może istotnie przyczynić się do poprawy zdrowia matki i dziecka, ochrony środowiska naturalnego i trwałego rozwoju społeczeństwa. Tym samym inwestowaniu w kształcenie podstawowe trzeba przyznawać wysoki priorytet zarówno na szczeblu krajowym, jak i we współpracy międzynarodowej.
22. Miliony dzieci na całym świecie żyją w szczególnie ciężkich warunkach - sieroty, dzieci ulicy, uchodźcy i dzieci wysiedlone, ofiary wojen i ofiary katastrof żywiołowych lub spowodowanych działalnością człowieka, w tym niebezpieczeństwa wynikające z promieniowania radioaktywnego i produkcji zagrażających życiu środków chemicznych, dzieci robotników-tułaczy i innych grup społecznie upośledzonych, dzieci pracujące lub młodzież uwikłana w pułapkę prostytucji, nadużyć seksualnych i innych form wyzysku, dzieci niepełnosprawne i młodociani przestępcy, a także ofiary apartheidu i okupacji najeźdźców. Takie dzieci wymagają szczególnej uwagi, ochrony i pomocy ze strony swoich rodzin i społeczności oraz działań poszczególnych krajów i współpracy międzynarodowej.
23.
Ponad 100 milionów dzieci jest zmuszonych pracować w warunkach częstokroć bardzo ciężkich i niebezpiecznych, urągających zasadom konwencji międzynarodowych
służących chronieniu dzieci przed wyzyskiem gospodarczym i przed wykonywaniem pracy, która stanowi przeszkodę w ich kształceniu i wychowaniu oraz
zagraża ich zdrowiu i nieskrępowanemu rozwojowi.
Wszystkie państwa powinny przeto współdziałać w eliminowaniu praktyk zatrudniania nieletnich i zapewnieniu poprawy warunków pracy dzieci zatrudnianych legalnie,
stwarzać mechanizmy osłonowe, dające odpowiednie możliwości prawidłowego wychowania i rozwoju dzieci.
24. Używanie narkotyków stało się plagą światową i globalnym zagrożeniem dla bardzo wielu młodych ludzi i dzieci, powodując również nieodwracalne uszkodzenia płodu w łonie matki. Aby zapobiec tym tragediom, rządy i agencje międzynarodowe powinny podjąć skoordynowane działania w celu zwalczania nielegalnej produkcji, podaży, popytu, handlu i dystrybucji środków narkotycznych i substancji psychotropowych. Równie ważne są inicjatywy i działania społeczne i wychowawcze na różnych płaszczyznach. Odgrywają one szczególną rolę w eliminowaniu zarówno podaży, jak i popytu niedozwolonych środków narkotycznych. Nadużywanie palenia tytoniu i spożycia alkoholu - to kolejne problemy wymagające troski, w szczególności środków prewencyjnych i działalności uświadamiających wśród młodych ludzi.
25.
Dzieci wymagają szczególnej ochrony w okresach konfliktów zbrojnych. Należy szerzyć przykłady tego rodzaju posunięć, kiedy to kraje i zwalczające się strony
zawierały porozumienia o przerwaniu działań wojennych i ustanawiały tzw. korytarze pokoju dla zapewnienia przepływu niezbędnego zaopatrzenia dla kobiet i
dzieci, bądź "dni spokoju", w celu umożliwienia szczepień i świadczenia innych usług zdrowotnych na rzecz dzieci i ich rodzin.
Fakt zakończenia konfliktu nie może jawić się jako warunek wstępny do podjęcia działań ochraniających dzieci, zapewniający im stały dostęp do żywności, opieki
medycznej i podstawowych usług łagodzących wstrząs wywołany użyciem siły i działaniami wojennymi.
Aby zbudować podstawy pokojowego świata, w którym gwałt i wojna przestaną być sposobem rozwiązywania sporów i konfliktów, oświata powinna wpajać dzieciom
wartości pokoju, tolerancji, zrozumienia i dialogu.
26. Zachowanie środowiska naturalnego oraz racjonalne gospodarowanie jego zasobami jest szczególnie ważne dla przeżycia i rozwoju dzieci. Cele dotyczące przeżycia i rozwoju dzieci zawarte w niniejszym Planie Działań na lata 90 mają także na uwadze poprawę stanu otoczenia poprzez zwalczanie chorób i niedożywienia oraz wspieranie oświaty. Wszystkie te działania przyczyniają się do obniżenia wskaźnika śmiertelności, jak i wskaźnika urodzeń, do poprawy usług socjalnych, lepszego wykorzystania zasobów naturalnych i w rezultacie do przełamania błędnego koła niedostatku i degradacji środowiska.
27.
Angażując relatywnie niewielkie środki finansowe, kładąc nacisk na mobilizację sił społecznych, w tym zwłaszcza społeczności lokalnych, na odpowiednie
technologie, programy poprawy sytuacji dzieci w latach 90 wspomagają działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego zarówno w krajach uprzemysłowionych,
jak i w krajach rozwijających się.
Programy na rzecz dobra dzieci winny zawierać także treści mówiące o poszanowaniu środowiska naturalnego, zgodnie ze "Światowym Planem Działań na rzecz Środowiska Naturalnego".
28. Realizacja celów w zakresie zdrowia, wyżywienia, oświaty i wychowania dzieci będzie miała istotne znaczenie w walce z ostrymi przejawami biedy i stworzy solidną bazę ekonomiczną do osiągnięcia celów długoterminowych w sferze przeżycia, ochrony i rozwoju dzieci.
29. Jak to zostało już potwierdzone przez społeczność międzynarodową na XVIII Sesji Socjalnej Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych (kwiecień 1990 rok), jednym z najważniejszych zadań lat 90 jest przyspieszenie wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego w krajach rozwijających się oraz rozwiązanie problemu nędzy i głodu, który ciągle nęka zbyt wielu ludzi na świecie, szczególnie zaś dzieci.
30. W celu stworzenia korzystnego międzynarodowego klimatu gospodarczego należy pilnie poszukiwać sposobów pełnego i trwałego rozwiązania problemów zadłużenia zagranicznego krajów rozwijających się; należy mobilizować zasoby wewnętrzne i zewnętrzne, aby sprostać wzrastającym potrzebom finansowania krajów rozwijających się; należy przerwać transfer dochodów netto z krajów rozwijających się do krajów rozwiniętych i skutecznie przeciwdziałać skutkom tego transferu; należy stworzyć warunki do otwartej i bardziej sprawiedliwej wymiany handlowej, by tym samym ułatwić modernizację gospodarek krajów rozwijających się, przede wszystkim krajów surowcowych; należy udostępnić, na warunkach preferencyjnych, środki kapitałowe na takie właśnie cele, szczególnie krajom na najniższym poziomie rozwoju gospodarczego.
31.
We wszystkich tych wysiłkach zaspokojenie potrzeb dzieci musi mieć znaczenie priorytetowe. W okresach restrukturyzacji gospodarek należy wykorzystać każdą
dostępną okazję, aby zapewnić realizację programów na rzecz dzieci, kobiet i innych osób z grup społecznie upośledzonych.
Na przykład środki uzyskane z redukcji wydatków wojskowych należy w pierwszym rzędzie przeznaczyć na cele społeczno-gospodarcze, w tym na programy pomocy dzieciom.
Istnieje możliwość opracowania planów redukcji zadłużenia zagranicznego w taki sposób, aby uwolnione środki budżetowe były kierowane także na realizację programów na rzecz dzieci.
Redukcja zadłużenia zagranicznego, w tym konwersja zadłużenia na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, w którym znaczące miejsce mają sprawy dzieci,
winna znajdować się w centrum uwagi zarówno dłużników, jak i wierzycieli.
Mając na uwadze potrzeby dzieci społeczność międzynarodowa, w tym wierzyciele sektora prywatnego, powinna pilnie zareagować na potrzeby krajów rozwijających się
oraz agencji d/s restrukturyzacji zadłużenia zagranicznego.
Państwa i instytucje międzynarodowe udzielające pomocy winny wspomagać w krajach rozwijających się nade wszystko te programy, które uwzględniają rozwój opieki zdrowotnej, oświaty podstawowej, tanie inwestycje na cele zaopatrzenia w wodę pitną i środki sanitarno-higieniczne i tym podobne, tak jak to zostało określone w Deklaracji Szczytu w sprawach Dzieci i w niniejszym Planie Działań.
32. Społeczność międzynarodowa uznała potrzebę powstrzymania i odwrócenia tendencji spychania na margines krajów znajdujących się na niższym poziomie rozwoju, w tym większość krajów z regionu Afryki Subsaharyjskiej, a także wielu krajów położonych w głębi kontynentu i krajów wyspiarskich, które stoją w obliczu szczególnie trudnych problemów rozwoju. Kraje te potrzebują dodatkowego, długoterminowego wsparcia międzynarodowego jako uzupełnienia ich własnych wysiłków w dziedzinie zaspokajania pilnych potrzeb dzieci w latach 90.
Ciąg dalszy