Biorąc
pod uwagę wolę narodu słoweńskiego i mieszkańców Republiki
Słowenii wyrażoną w
referendum z dnia 23 grudnia 1990 r. dotyczącym suwerenności i
niepodległości
Republiki Słowenii:
mając na
względzie fakt, że Republika Słowenii była, pod rządami dotychczas
obowiązującej
konstytucji, w ramach Socjalistycznej Federacyjnej Republiki
Jugosławii, państwem
posiadającym suwerenność jedynie w części;
mając na
względzie fakt, że SFRJ nie funkcjonuje jako państwo rządzone przez
prawo i że
prawa ludzkie, prawa narodowe i prawa republik oraz prowincji
autonomicznych są
w niej w poważny sposób naruszane;
mając na
względzie fakt, że system federalny Jugosławii nie pozwala na
przezwyciężenie
kryzysu politycznego i ekonomicznego oraz to, że nie osiągnięto
porozumienia
pomiędzy republikami Jugosławii w sprawie uzyskania niepodległości wraz
z
przekształceniem Jugosławii z państwa federalnego w związek suwerennych
państw;
kierując
się stanowczą wolą, by Republika Słowenii przestrzegała
równych praw innych
republik Jugosławii i wraz z nimi stopniowo regulowała kwestie wiążące
się z
ich dotychczasowym wspólnym bytowaniem w sposób
równy, demokratyczny i pokojowy
oraz przy poszanowaniu ich suwerenności i terytorialnej integralności,
a także;
pragnąc
dalszych negocjacji w sprawie instytucjonalnych i innych
związków z pozostałymi
republikami Jugosławii jako suwerennymi i niepodległymi państwami,
Skupszczina
Republiki Słowenii na połączonym posiedzeniu swoich trzech Izb w dniu
25
czerwca 1991 r., działając na mocy poprawek
nr LXVIII, LXXII i XCIX
do Konstytucji Republiki Słowenii oraz w zgodzie z przyjętym w
referendum
art. 4 Aktu w sprawie Suwerenności i Niepodległości Słowenii
niniejszym
stanowi
Podstawową
Konstytucyjną Kartę o Suwerenności i Niepodległości Republiki Słowenii:
I
Republika
Słowenii jest państwem suwerennym i niepodległym.
Konstytucja
SFRJ traci niniejszym moc w odniesieniu do Republiki Słowenii.
Republika
Słowenii przejmuje wszystkie prawa i obowiązki, które pod
rządami Konstytucji
Republiki Słowenii i Konstytucji SFRJ były przekazane władzom SFRJ.
Przejęcie
wykonywania tych praw i obowiązków będzie uregulowane ustawą
konstytucyjną.
II
Granice
państwowe Republiki Słowenii są międzynarodowo uznanymi granicami
państwowymi
między byłą SFRJ oraz Republikami Austrii i Włoch, a także Republiką
Węgier w
części, w której państwa te graniczą z Republiką Słowenii, a
granica Republiki
Słowenii z Republiką Chorwacji przebiega przez obszar byłej SFRJ.
III
Republika
Słowenii gwarantuje poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności
wszystkich osób przebywających na terytorium Republiki
Słowenii niezależnie od
ich przynależności narodowej, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, w
zgodzie z
Konstytucją Republiki Słowenii i obowiązującymi umowami
międzynarodowymi.
Społeczności
węgierska i włoska w Republice Słowenii, a
także jej członkowie mają zagwarantowane prawa wypływające z
Konstytucji
Republiki Słowenii oraz obowiązujących umów międzynarodowych.
IV
W
celu wdrożenia w życie Karty Konstytucyjnej zostanie
uchwalona większością dwóch trzecich członków
wszystkich izb Zgromadzenia –
ustawa konstytucyjna.
V
Karta
Konstytucyjna wejdzie w życie po jej promulgacji na połączonym
posiedzeniu obu
Izb Skupszcziny Republiki Słowenii.
Biorąc
pod uwagę
Podstawową
Konstytucyjną Kartę o Suwerenności i Niepodległości
Republiki Słowenii oraz podstawowe prawa i wolności człowieka,
podstawowe i
trwałe prawo narodu słoweńskiego do samookreślenia, a także dziejowy
fakt, iż
my Słoweńcy w wielowiekowej walce o wolność narodu ukształtowaliśmy
narodową tożsamość
i zbudowaliśmy naszą państwowość, Skupszczina Republiki Słowenii
stanowi niniejszym
Konstytucję Republiki Słowenii.
Artykuł 1
Słowenia
jest republiką demokratyczną.
Artykuł 2
Słowenia
jest socjalnym państwem prawnym.
Artykuł 3
Słowenia
jest państwem wszystkich swoich obywateli opartym na trwałym i
niezbywalnym
prawie narodu słoweńskiego do samostanowienia.
Władza w
Słowenii
należy do ludu. Obywatele i obywatelki sprawują ją bezpośrednio, a
zwłaszcza
poprzez wybory oraz zgodnie z zasadą podziału władz na ustawodawczą,
wykonawczą
i sądowniczą.
Artykuł 3a
Na mocy
umowy międzynarodowej, ratyfikowanej przez Zgromadzenie Państwowe
większością
dwu trzecich głosów ogólnej liczby
posłów, Słowenia może przekazać wykonywanie
części swoich praw suwerennych organizacji międzynarodowej powołanej w
celu
ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, demokracji i zasad
państwa
prawnego, a także może stać się członkiem obronnego sojuszu państw
utworzonego
z poszanowaniem powyższych wartości.
Przed
ratyfikacją umowy międzynarodowej, o której mowa w
poprzednim ustępie,
Zgromadzenie Państwowe może zarządzić referendum. Propozycję uważa się
za przyjętą,
jeśli opowie za nią większość wyborców, którzy
oddali ważne głosy. Zgromadzenie
Państwowe jest związane wynikiem takiego referendum. W razie jego
przeprowadzenia niedopuszczalne jest zarządzenie referendum dotyczącego
przyjęcia
ustawy o ratyfikacji takiej umowy.
Akty prawne
i decyzje przyjęte przez organizację międzynarodową, której
Słowenia przekazała
wykonywanie części swoich suwerennych praw, będą stosowane w Słowenii
zgodnie z
prawem tej organizacji.
W
toku postępowania dotyczącego przyjmowania aktów prawnych i
decyzji
przez organizację międzynarodową, której Słowenia przekazała
wykonywanie części
swoich praw suwerennych, rząd jest zobowiązany do szybkiego
informowania
Zgromadzenia Państwowego o projektach takich aktów i
decyzji, a także o swoich
działaniach w ich sprawie. Zgromadzenie Państwowe może w związku z nimi
zajmować
stanowisko, które rząd bierze pod uwagę w swoich
działaniach. Stosunki między
Zgromadzeniem Państwowym a rządem wynikające z tego ustępu określa
szczegółowo
ustawa przyjęta większością dwu trzecich głosów obecnych
posłów.
Artykuł 4
Słowenia
jest państwem terytorialnie jednolitym i niepodzielnym.
Artykuł 5
Słowenia
chroni na swoim terytorium prawa człowieka i podstawowe wolności.
Chroni i zapewnia prawa autochtonicznych wspólnot narodowych
– włoskiej i węgierskiej.
Dba o dobro autochtonicznych słoweńskich mniejszości narodowych w
państwach sąsiednich
i Słoweńców na obczyźnie oraz wspiera zachowanie ich
związków z ojczyzną. Dba o
zachowanie bogactwa naturalnego i dziedzictwa kulturalnego, a także
zapewnia
harmonijny rozwój cywilizacyjny i kulturalny Słowenii.
Słoweńcy
nieposiadający obywatelstwa słoweńskiego mogą korzystać w Słowenii ze
szczególnych
praw i przywilejów. Charakter i zakres tych praw i
przywilejów określa ustawa.
Artykuł 6
Godłem
Słowenii
jest tarcza, w środku której na niebieskim tle przedstawiony
jest widok góry Triglav
w kolorze białym; poniżej umieszczone są dwie faliste niebieskie linie
przedstawiające morze i rzeki; powyżej znajduje się
odwrócony trójkąt złożony z
trzech złotych sześcioramiennych gwiazd. Tarcza otoczona jest czerwoną
obwódką.
Godło odpowiada przyjętym zasadom geometrycznym i kolorystycznym.
Flagą
Słowenii
jest biało-niebiesko-czerwona narodowa flaga słoweńska z godłem
Słowenii. Stosunek
szerokości do długości flagi wynosi jak jeden do dwóch.
Barwy na fladze
umieszczone są w następującym porządku: biała, niebieska, czerwona.
Każda z
barw pokrywa trzecią część szerokości flagi. Godło umieszczone jest w
górnej
lewej części flagi w taki sposób, że w połowie znajduje się
na polu białym, a w
połowie na polu niebieskim.
Hymnem
narodowym Słowenii jest „Zdravljica”.
Posługiwanie
się godłem, flagą i hymnem narodowym określa ustawa.
Artykuł 7
Państwo i
wspólnoty religijne są rozdzielone.
Wspólnoty
religijne są równouprawnione; przysługuje im swoboda
działalności.
Artykuł 8
Ustawy i
inne akty normatywne muszą pozostawać w zgodzie z powszechnie
obowiązującymi zasadami
prawa międzynarodowego i z wiążącymi Słowenię umowami międzynarodowymi.
Ratyfikowane
i opublikowane umowy międzynarodowe są stosowane bezpośrednio.
Artykuł 9
W Słowenii
zapewnia się istnienie samorządu lokalnego.
Artykuł 10
Stolicą
Słowenii
jest miasto Lublana.
Artykuł 11
Językiem
urzędowym
w Słowenii jest słoweński. Na obszarach gmin, w których
zamieszkują narodowe
wspólnoty włoska lub węgierska językami urzędowymi są
również włoski lub węgierski.
Artykuł 12
Obywatelstwo
Słowenii określa ustawa.
Artykuł 13
Cudzoziemcy
korzystają, zgodnie z umowami międzynarodowymi, z wszelkich praw
zapewnionych
Konstytucją i ustawami z wyjątkiem praw, które na mocy
konstytucji lub ustaw
przysługują jedynie obywatelom Słowenii.
Artykuł 14
(równość wobec prawa)
Wszystkim,
bez względu na narodowość, rasę, płeć, język, religię, polityczne lub
inne
przekonania, sytuację majątkową, urodzenie, wykształcenie, status
społeczny,
niepełnosprawność lub inne okoliczności osobiste, zapewnia się w
Słowenii równe
prawa człowieka i podstawowe wolności.
Wszyscy są
równi
w obliczu prawa.
Artykuł 15
(realizacja praw i ich granice)
Prawa
człowieka
i podstawowe wolności są na mocy niniejszej Konstytucji realizowane
bezpośrednio.
Jeśli
Konstytucja tak stanowi, lub jeśli wynika to z ich natury,
sposób realizacji
praw człowieka i podstawowych wolności może być określony ustawą.
Prawa
człowieka i podstawowe wolności podlegają ograniczeniom tylko z
uwagi na prawa innych i tylko w przypadkach określonych niniejszą
Konstytucją.
Zapewnia się
sądową ochronę praw człowieka i podstawowych wolności, a także prawo do
uchylania
następstw ich naruszenia.
Żadne z praw
człowieka i podstawowych wolności regulowane w aktach prawnych
obowiązujących w
Słowenii nie może być ograniczone pod pozorem, iż nie jest uznane przez
Konstytucję, lub że Konstytucja uznaje je w węższym zakresie.
Artykuł 16
(czasowe zawieszenie i ograniczenie praw)
Prawa
człowieka i podstawowe wolności gwarantowane w niniejszej
Konstytucji mogą być czasowo zawieszone lub ograniczone, lecz tylko
wyjątkowo w
sytuacji wojny lub stanu wyjątkowego. Prawa człowieka i podstawowe
wolności mogą
być zawieszone lub ograniczone jedynie na okres trwania wojny lub stanu
wyjątkowego
w zakresie, jaki jest konieczny w okresie tego stanu oraz w taki
sposób, iż
wprowadzone środki nie spowodują powstania nierówności,
których wyłączną
podstawą będzie rasa, przynależność narodowa, płeć, język, religia,
polityczne
i inne przekonania, sytuacja majątkowa, urodzenie, wykształcenie,
położenie społeczne
lub inne okoliczności osobiste.
Postanowienie
poprzedniego ustępu nie pozwala na czasowe zawieszenie lub ograniczenie
praw
określonych w artykułach 17, 18, 21, 27, 28, 29 i 41.
Artykuł 17
(nienaruszalność życia ludzkiego)
Życie
ludzkie jest nienaruszalne. Kara śmierci w Słowenii nie istnieje.
Artykuł 18
(zakaz tortur)
Nikt nie
może
być poddawany torturom, nieludzkiemu lub poniżającemu karaniu lub
traktowaniu.
Na nikim nie można przeprowadzać eksperymentów medycznych
lub naukowych bez
jego swobodnie wyrażonej zgody.
Artykuł 19
(ochrona wolności osobistej)
Każdy ma
prawo do wolności osobistej.
Nikogo nie
można pozbawiać wolności, z wyjątkiem przypadków i zgodnie z
procedurą określoną
w ustawie.
Każdy
pozbawiony wolności musi zostać niezwłocznie powiadomiony w języku
ojczystym
lub w języku, który rozumie o powodach tego pozbawienia. W
możliwie najkrótszym
czasie osoba pozbawiona wolności musi zostać na piśmie powiadomiona o
powodach
tego pozbawienia. Osoba ta musi zostać niezwłocznie poinformowana, że
może odmówić
składania wyjaśnień, że ma prawo do uzyskania pomocy lub porady prawnej
ze
strony swobodnie wybranego obrońcy oraz, że właściwy organ zobowiązany
jest do
powiadomienia, na jej żądanie, osoby jej najbliższej o fakcie
pozbawienia wolności.
Artykuł 20
(postanowienie o tymczasowym
aresztowaniu i czas jego trwania)
Osoba, co do
której istnieją uzasadnione podejrzenia, że popełniła
przestępstwo może zostać
tymczasowo aresztowana, lecz tylko na podstawie postanowienia sądu i
tylko, gdy
jest to konieczne z uwagi na należyte prowadzenie postępowania karnego
lub na
bezpieczeństwo innych osób.
W
czasie trwania tymczasowego aresztowania, lecz nie później
niż w ciągu
24 godzin, osobie aresztowanej wręczyć należy pisemne postanowienie
sądu
uzasadniające dokonanie aresztowania. Osoba tymczasowo aresztowana ma
prawo złożyć
zażalenie na to postanowienie; sąd decyduje w tej sprawie w ciągu
48 godzin. Tymczasowe aresztowanie może trwać przez czas
dopuszczony ustawą,
lecz nie dłużej niż trzy miesiące licząc od dnia pozbawienia wolności.
Sąd
Najwyższy[1]
może przedłużyć czas trwania tymczasowego aresztowania o dodatkowe trzy
miesiące.
Jeśli w tym
czasie nie zostanie przedstawiony akt oskarżenia, podejrzanego należy
zwolnić.
Artykuł 21
(ochrona osobowości i godności ludzkiej)
Zapewnia się
poszanowanie osobowości i godności ludzkiej w postępowaniu karnym i w
innych
postępowaniach regulowanych prawem, łącznie z tymczasowym aresztowaniem
i
wykonaniem kary.
Zakazane
jest stosowanie jakiejkolwiek przemocy w stosunku do osób
pozbawionych wolności,
w tym również przemocy, której celem jest
uzyskanie od nich przyznania się i oświadczeń.
Artykuł 22
(równa ochrona prawna)
Każdemu
zapewnia się równą ochronę jego praw w postępowaniach przed
sądami i innymi organami
państwa, przed organami wspólnot lokalnych i przed osobami
urzędowymi, które
decydują o jego prawach, obowiązkach lub interesach prawnych.
Artykuł 23
(prawo do ochrony sądowej)
Każdy ma
prawo do rozstrzygnięcia bez nieuzasadnionej zwłoki przez niezawisły i
bezstronny sąd ustanowiony ustawą o jego prawach i obowiązkach, a także
o
wniesionym przeciw niemu oskarżeniu.
Orzekać ma
prawo tylko sędzia wyznaczony zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz
stosownie do zasad działania sądów.
Artykuł 24
(jawność rozprawy sądowej)
Rozprawy
sądowe
są jawne. Orzeczenia ogłaszane są publicznie. Wyjątki określa ustawa.
Artykuł 25
(uprawnienie do środków prawnych)
Każdy
ma prawo wnoszenia odwołań i korzystania z innych środków
prawnych przeciw orzeczeniom sądów i innych
organów państwowych, organów wspólnot
lokalnych oraz osób urzędowych, które decydują o
jego prawach, obowiązkach lub
interesach prawnych.
Artykuł 26
(prawo do odszkodowania)
Każdy, kto
poniósł szkodę w związku z bezprawnymi działaniami
urzędowymi lub jakimikolwiek
czynnościami organu państwowego, organu wspólnoty lokalnej
lub osoby urzędowej,
ma prawo do odszkodowania.
Poszkodowany
ma także prawo, zgodnie z ustawą, domagać się odszkodowania
bezpośrednio od
osoby, która szkodę wyrządziła.
Artykuł 27
(domniemanie niewinności)
Oskarżony o
popełnienie przestępstwa jest uważany za niewinnego do czasu
stwierdzenia jego
winy prawomocnym wyrokiem sądowym.
Artykuł 28
(zasada legalizmu w prawie karnym)
Nikt nie
może
być karany z powodu czynu, który nie był uznany za
przestępstwo lub za który
nie groziła kara w czasie jego popełnienia.
Czyny
karalne i grożące za nie kary są określone przez ustawę obowiązującą w
chwili
popełnienia czynu, chyba że nowa ustawa jest względniejsza dla sprawcy.
Artykuł 29
(gwarancje prawne w postępowaniu karnym)
Każdy
oskarżony
o popełnienie przestępstwa ma, na zasadzie równości, prawo
do:
–... posiadania wystarczającego czasu
i możliwości
do przygotowania swojej obrony;
–... bycia sądzonym w swojej
obecności, do
samodzielnej obrony lub do obrony powierzonej pełnomocnikowi prawnemu;
–... przedstawiania wszystkich
dowodów
przemawiających na jego korzyść;
–... ochrony przed przymuszaniem do
świadczenia
przeciw sobie lub przeciw swoim bliskim lub do przyznawania się do winy.
Artykuł 30
(prawo do rehabilitacji i odszkodowania)
Każdy, kto
został niesłusznie skazany za przestępstwo lub pozbawiony wolności bez
uzasadnionych
przyczyn ma prawo do rehabilitacji, do odszkodowania oraz ma inne prawa
przewidziane w ustawie.
Artykuł 31
(zakaz ponownego orzekania
w tej samej sprawie)
Nikogo nie
można ponownie sądzić lub karać za ten sam czyn przestępczy, jeśli
poprzednio
sprawa została umorzona, jeśli oskarżenie zostało cofnięte albo jeśli
został on
prawomocnie uniewinniony lub skazany.
Artykuł 32
(wolność zmieniania miejsca pobytu)
Każdy ma
prawo do swobodnej zmiany miejsca pobytu i wyboru miejsca zamieszkania,
do opuszczenia
kraju i do powrotu, zgodnie ze swoją wolą.
Prawo to
może
być ograniczone jedynie przez ustawę i tylko wówczas, gdy
jest to niezbędne z
uwagi na wymogi postępowania karnego, ochronę przed szerzeniem się
chorób zakaźnych,
ochronę porządku publicznego lub z uwagi na wymogi obronności państwa.
Ustawa może
ograniczyć prawo cudzoziemców do wjazdu na teren państwa i
czas przebywania w
nim.
Artykuł 33
(prawo własności prywatnej i dziedziczenia)
Zapewnia się
prawo własności prywatnej i dziedziczenia.
Artykuł 34
(prawo do godności osobistej i bezpieczeństwa)
Każdy ma
prawo do godności osobistej i bezpieczeństwa.
Artykuł 35
(ochrona prywatności i praw osobistych)
Każdemu
zapewnia się nietykalność cielesną i integralność psychiczną, prawo do
prywatności
oraz inne prawa osobiste.
Artykuł 36
(nietykalność mieszkania)
Mieszkanie
jest nietykalne.
Nikt bez
nakazu sądowego nie może wejść do cudzego mieszkania lub na cudzy
teren, ani
dokonywać tam przeszukania wbrew woli osoby nim dysponującej.
Osoba,
która
dysponuje mieszkaniem lub terenem albo jej przedstawiciel, ma prawo być
obecna
podczas przeszukania.
Przeszukania
można dokonywać jedynie w obecności dwóch
świadków.
W
przypadkach określonych ustawą, funkcjonariusze publiczni są
upoważnieni do wejścia
do cudzego mieszkania lub na cudzy teren bez nakazu sądowego i,
wyjątkowo pod
nieobecność świadków, mogą dokonywać przeszukiwania, jeśli
jest to bezwzględnie
konieczne w trakcie bezpośredniego pościgu za sprawcą czynu
przestępczego lub w
celu ochrony ludzi i mienia.
Artykuł 37
(ochrona tajemnicy korespondencji
i innych środków porozumiewania się)
Zapewnia się
tajemnicę korespondencji i porozumiewania się za pomocą innych
środków.
Na
podstawie ustawy i gdy jest to konieczne dla podjęcia albo
prowadzenia postępowania karnego lub dla bezpieczeństwa państwa, sąd
może
zezwolić na podjęcie czynności naruszających na określony czas
tajemnicę korespondencji
i porozumiewania się za pomocą innych środków oraz
naruszających prawo do
prywatności.
Artykuł 38
(ochrona danych osobowych)
Zapewnia się
ochronę danych osobowych. Zakazane jest wykorzystywanie danych
osobowych
sprzeczne z celem, dla którego zostały zebrane.
Zasady
zbierania, przetwarzania i wykorzystywania, a także kontroli oraz
ochrony
poufności danych osobowych określa ustawa.
Każdy ma
prawo zapoznać się z dotyczącymi go danymi osobowymi oraz ma prawo do
sądowej
ochrony przed ich nadużyciem.
Artykuł 39
(wolność wypowiedzi)
Zapewnia się
wolność wyrażania myśli, wolność słowa i wystąpień publicznych, druku
oraz innych
form rozpowszechniania informacji i opinii. Każdy ma prawo w swobodny
sposób
zbierać, otrzymywać oraz rozpowszechniać informacje i opinie.
Z wyjątkiem
przypadków określonych ustawą, każdy może uzyskiwać
informacje o znaczeniu publicznym,
o ile wykaże istnienie interesu prawnego znajdującego oparcie w ustawie.
Artykuł 40
(prawo do sprostowania i odpowiedzi)
Osobom,
organizacjom lub organom, których prawa lub interes zostały
naruszone publikacją,
zapewnia się prawo do uzyskania sprostowania oraz prawo do odpowiedzi
na
opublikowaną informację.
Artykuł 41
(wolność sumienia)
Każdemu
przysługuje wolność praktykowania religii i innych wierzeń prywatnie
bądź
publicznie.
Nikt nie
jest zobowiązany do określenia swojej religii lub innych wierzeń.
Rodzice mają
prawo zapewnić dzieciom wychowanie religijne i moralne zgodne ze swoimi
przekonaniami.
Wychowanie dziecka mające na uwadze zasady religijne i moralne musi
uwzględniać
jego wiek, stopień dojrzałości, a także wolność jego sumienia, wyznania
oraz
inne wierzenia i przekonania.
Artykuł 42
(wolność zgromadzeń i stowarzyszeń)
Zapewnia się
wolność pokojowego gromadzenia się i udziału w zgromadzeniach
publicznych.
Każdy ma
prawo do swobodnego stowarzyszania się z innymi.
Prawa te
mogą
być ustawowo ograniczone ze względu na bezpieczeństwo państwa,
bezpieczeństwo publiczne
lub ochronę przed szerzeniem się chorób zakaźnych.
Zawodowi
członkowie
sił zbrojnych i policji nie mogą należeć do partii politycznych.
Artykuł 43
(prawa wyborcze)
Prawo
wyborcze jest powszechne i równe.
Każdy
obywatel, który ukończył 18 lat ma prawo głosować i być
wybranym.
Ustawa może
określić w jakich przypadkach i na jakich zasadach prawa wyborcze
przysługują
cudzoziemcom.
Ustawa
przewiduje środki dla promowania równości szans mężczyzn i
kobiet, w
kandydowaniu w wyborach do władz państwowych i do władz lokalnych.
Artykuł 44
(współdziałanie w kierowaniu
sprawami publicznymi)
Każdy
obywatel ma prawo, zgodnie z ustawą, bezpośrednio lub przez swoich
przedstawicieli współdziałać w kierowaniu sprawami
publicznymi.
Artykuł 45
(prawo petycji)
Każdy
obywatel ma prawo przedkładać petycje i podejmować inne inicjatywy o
znaczeniu
społecznym.
Artykuł 46
(prawo do zastrzeżeń sumienia)
Prawo do
powoływania się na zastrzeżenia sumienia jest dopuszczalne w
przypadkach określonych
ustawą, o ile nie ogranicza to praw i wolności innych.
Artykuł 47
(ekstradycja)
Obywatel
Słowenii
nie może być poddany ekstradycji lub przekazany obcemu państwu, chyba
że obowiązek
taki wynika z umowy międzynarodowej, którą –
zgodnie z postanowieniami
art. 3a ust. 1 – Słowenia przekazała
wykonywanie części swoich praw
suwerennych organizacji międzynarodowej.
Artykuł 48
(azyl)
W granicach
określonych ustawami zapewnia się prawo azylu cudzoziemcom i
bezpaństwowcom
prześladowanym z powodu ich działalności na rzecz praw człowieka i
podstawowych
wolności.
Artykuł 49
(wolność pracy)
Zapewnia się
wolność pracy.
Każdemu
przysługuje wolność wyboru zatrudnienia.
Wszystkie
miejsca pracy są w równym stopniu dostępne dla każdego.
Zakazana
jest praca przymusowa.
Artykuł 50
(prawo do zabezpieczenia społecznego)
Obywatele
mają, na warunkach określonych ustawą, prawo do zabezpieczenia
społecznego, w
tym do emerytury[2].
Państwo
organizuje obowiązkowe zdrowotne, inwalidzkie, emerytalne i inne
ubezpieczenia
społeczne oraz zapewnia ich funkcjonowanie.
Weteranom
wojny i ofiarom prześladowań wojennych przysługuje
szczególna ochrona określona
w ustawie.
Artykuł 51
(prawo do ochrony zdrowia)
Każdy ma
prawo do ochrony zdrowia, na zasadach określonych ustawą.
Ustawa
określa
zasady finansowania ochrony zdrowia ze środków publicznych.
Z wyjątkiem
przypadków określonych ustawą, nikogo nie można zmuszać do
poddania się leczeniu.
Artykuł 52
(prawa osób niepełnosprawnych)
Osobom
niepełnosprawnym
zapewnia się, zgodnie z ustawą, zabezpieczenie egzystencji i
przysposobienie do
pracy.
Dzieci
dotknięte upośledzeniem fizycznym lub umysłowym oraz inne poważnie
upośledzone
osoby mają prawo do nauki i przysposobienia do prowadzenia czynnego
życia społecznego.
Kształcenie
i przysposobienie, o których mowa w poprzednim ustępie, są
finansowane ze środków
publicznych.
Artykuł 53
(małżeństwo i rodzina)
Związek
małżeński
opiera się na równych prawach małżonków. Związek
małżeński zawierany jest przed
upoważnionym organem państwowym.
Małżeństwo i
wynikające z niego stosunki prawne oraz stosunki prawne w rodzinie i
związkach
pozamałżeńskich reguluje ustawa.
Państwo
otacza opieką rodzinę, macierzyństwo, ojcostwo, dzieci i młodzież oraz
tworzy
niezbędne warunki do sprawowania tej opieki.
Artykuł 54
(prawa i obowiązki rodziców)
Prawem i
obowiązkiem rodziców jest utrzymanie, wykształcenie i opieka
nad dziećmi.
Rodzicom można odebrać lub ograniczyć to prawo i obowiązek jedynie z
powodów
określonych w ustawie i jedynie w celu ochrony interesów
dziecka.
Dzieci
urodzone poza związkiem małżeńskim mają te same prawa co dzieci
urodzone w małżeństwie.
Artykuł 55
(wolność decyzji o narodzinach dzieci)
Każdemu
przysługuje wolność decydowania o urodzeniu dziecka.
Państwo
zapewnia każdemu możność urzeczywistnienia tej wolności oraz stwarza
warunki
pozwalające rodzicom na dokonanie swobodnego wyboru co do urodzenia
dziecka.
Artykuł 56
(prawa dzieci)
Dzieci
korzystają ze szczególnej ochrony i opieki. Dzieci
korzystają z praw człowieka
i podstawowych wolności stosownie do wieku i stopnia dojrzałości.
Zapewnia się
szczególną ochronę dzieci przed ekonomicznym, społecznym,
fizycznym, psychicznym
i innym wyzyskiem i bezprawnym wykorzystywaniem. Zasady tej ochrony
określa
ustawa.
Dzieci i
młodzież,
nad którą rodzice nie sprawują opieki, która
pozbawiona jest rodziców lub która
nie jest otoczona właściwą opieką rodziny, korzysta ze
szczególnej, określonej
ustawą, ochrony ze strony państwa.
Artykuł 57
(wychowanie i nauczanie)
Gwarantuje
się wolność nauczania.
Nauka w
szkołach
podstawowych jest obowiązkowa i jest finansowana ze środków
publicznych.
Państwo
stwarza wszystkim obywatelom możliwość zdobycia odpowiedniego
wykształcenia.
Artykuł 58
(autonomia uniwersytetów
i innych szkół wyższych)
Uniwersytety
państwowe i inne szkoły wyższe posiadają autonomię.
Sposób
ich
finansowania określa ustawa.
Artykuł 59
(wolność nauki i sztuki)
Zapewnia
się wolność nauki i twórczości artystycznej.
Artykuł 60
(prawa twórcze)
Zapewnia się
ochronę praw autorskich i innych praw, których
źródłem jest działalność
artystyczna, naukowa, badawcza i wynalazcza.
Artykuł 61
(manifestowanie przynależności narodowej)
Każdy ma
prawo do swobodnego manifestowania swojej przynależności narodowej lub
wspólnoty
narodowej, do dawania wyrazu swojej kulturze i do jej popierania oraz
do używania
własnego języka i pisma.
Artykuł 62
(prawo do używania własnego języka i pisma)
Każdy,
urzeczywistniając swoje prawa i obowiązki, a także występując przed
organami państwa
i innymi organami, które realizują zadania publiczne, ma
prawo, w sposób określony
ustawą, posługiwać się własnym językiem i pismem.
Artykuł 63
(zakaz nawoływania
do nierównoprawnego traktowania, do nietolerancji,
przemocy i wojny)
Sprzeczne z
Konstytucją jest jakiekolwiek nawoływanie do
nierównoprawnego traktowania oraz
zachęcanie do nienawiści i nietolerancji z powodów
narodowych, rasowych,
religijnych lub innych.
Sprzeczne z
Konstytucją jest nawoływanie do przemocy i wojny.
Artykuł 64
(szczególne prawa autochtonicznych wspólnot
narodowych włoskiej i węgierskiej w
Słowenii)
Autochtonicznym
wspólnotom narodowym włoskiej i węgierskiej oraz ich
członkom zapewnia się
prawo do swobodnego posługiwania się symbolami narodowymi, do
zakładania
organizacji mających na celu kultywowanie ich narodowej tożsamości oraz
do
rozwoju gospodarczego, kulturalnego, działalności naukowo-badawczej, a
także
działalności w dziedzinie informacji publicznej i publikacji. Obie te
wspólnoty
i ich członkowie mają, zgodnie z ustawą, prawo do wychowywania i
nauczania we własnym
języku, a także do planowania i rozwijania programów tego
wychowywania i
nauczania. Ustawa określi regiony, w których jest
obowiązkowe nauczanie w dwóch
językach. Wspólnotom narodowym i ich członkom zapewnia się
prawo do
utrzymywania więzi z ich ojczystymi narodami i państwami. Państwo
popiera
finansowo i moralnie urzeczywistnienie tego prawa.
W regionach,
w których żyją wspólnoty narodowe, ich członkowie
mogą tworzyć organizacje samorządowe
dla realizacji swoich praw. Państwo może, na wniosek
wspólnot narodowych, zlecić
organizacjom samorządowym wykonywanie określonych zadań należących do
kompetencji państwa i zapewnić im środki realizacji tych zadań.
Wspólnoty
narodowe są bezpośrednio reprezentowane w organach przedstawicielskich
samorządów
lokalnych i w Zgromadzeniu Państwowym.
Ustawa
określi
położenie i sposób realizacji praw wspólnot
narodowych włoskiej i węgierskiej w
regionach, w których zamieszkują, obowiązki samorządowych
wspólnot lokalnych w
realizacji tych praw, jak również prawa przysługujące
członkom wspólnot
narodowych zamieszkałym poza ich regionami. Zapewnia się prawa obu
wspólnot
narodowych i ich członków bez względu na ich liczbę.
Ustawy, inne
akty normatywne oraz akty, które dotyczą realizacji praw
przysługujących narodowym
wspólnotom włoskiej i węgierskiej, z mocy niniejszej
konstytucji nie mogą być
wydawane bez zgody przedstawicieli zainteresowanej wspólnoty
lub wspólnot
narodowych.
Artykuł 65
(położenie i szczególne prawa
wspólnoty Romów w Słowenii)
Położenie i
szczególne prawa wspólnoty Romów,
którzy mieszkają w Słowenii określa ustawa.
Artykuł 66
(ochrona pracy)
Państwo
stwarza warunki umożliwiające uzyskanie zatrudnienia i pracy oraz
zapewnia jej
prawną ochronę.
Artykuł 67
(własność)
Ustawa
określa
sposób nabywania własności i korzystania z niej tak, by
zapewniona była realizacja
jej funkcji gospodarczej, społecznej i ekologicznej.
Ustawa
określa
sposób i warunki dziedziczenia.
Artykuł 68
(prawo własności cudzoziemców)
Cudzoziemcy
mogą nabywać prawo własności nieruchomości na zasadach określonych w
ustawie
lub w umowie międzynarodowej ratyfikowanej przez Zgromadzenie Państwowe[3].
Artykuł 69
(wywłaszczenie)
Na warunkach
określonych ustawą, w interesie publicznym, za rekompensatą w naturze
lub odszkodowaniem,
można dokonać wywłaszczenia gruntów i innych nieruchomości
bądź też ograniczyć
dotyczące ich prawa.
Artykuł 70
(dobra publiczne i bogactwa naturalne)
Korzystanie
z dóbr publicznych może podlegać warunkom określonym ustawą.
Ustawa
określa
zasady eksploatacji zasobów naturalnych.
Ustawa
określa
dopuszczalność eksploatacji zasobów naturalnych przez
cudzoziemców, a także
określa zasady tej eksploatacji.
Artykuł 71
(ochrona ziemi)
Ustawa
określa
szczegółowe zasady użytkowania ziemi tak, by była ona
wykorzystywana w sposób
jak najbardziej celowy.
Ustawa może
wprowadzić szczegółowe zasady ochrony ziemi rolniczej.
Państwo dba
o gospodarczy, kulturalny i społeczny postęp ludności
regionów górskich i wyżynnych.
Artykuł 72
(zdrowe środowisko naturalne[4])
Każdy,
zgodnie
z ustawą, ma prawo do zdrowego środowiska naturalnego.
Państwo dba
o zdrowe środowisko naturalne. W tym celu ustawa określa warunki i
sposoby zarządzania
gospodarczego i zarządzania w innych dziedzinach.
Ustawa
określa,
na jakich zasadach i w jakim rozmiarze ten, kto wyrządził szkodę w
środowisku
naturalnym zobowiązany jest do jej naprawienia. Ustawa określa zasady
ochrony
zwierząt przed znęcaniem się.
Artykuł 73
(ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturalnego)
Każdy,
zgodnie z ustawą, zobowiązany jest chronić osobliwe i rzadkie twory
przyrody
oraz pomniki kultury.
Państwo i
wspólnoty lokalne dbają o zachowanie dziedzictwa
przyrodniczego i kulturalnego.
Artykuł 74
(przedsiębiorczość)
Zapewnia się
swobodę inicjatywy gospodarczej.
Ustawa
określa
zasady tworzenia organizacji gospodarczych. Nie można prowadzić
działalności
gospodarczej sprzecznej z dobrem publicznym.
Zakazana
jest nieuczciwa konkurencja i działalność, która wbrew prawu
ogranicza
konkurencję.
Artykuł 75
(współdecydowanie)
Pracownicy
uczestniczą w zarządzaniu organizacjami gospodarczymi i zakładami w
sposób i na
zasadach określonych ustawą.
Artykuł 76
(wolność związkowa)
Zakładanie i
działalność związków zawodowych oraz członkostwo w nich są
wolne.
Artykuł 77
(prawo do strajku)
Pracownicy
mają prawo do strajku.
Jeśli wymaga
tego dobro publiczne, prawo do strajku może być, uwzględniając rodzaj i
charakter działalności, ograniczone ustawą.
Artykuł 78
(odpowiednie mieszkanie)
Państwo
stwarza warunki, by obywatele mogli uzyskać odpowiednie mieszkanie.
Artykuł 79
(cudzoziemcy zatrudnieni w Słowenii)
Cudzoziemcy
zatrudnieni w Słowenii i członkowie ich rodzin mają
szczególne prawa określone
ustawą.
a) Zgromadzenie
Państwowe
Artykuł 80
(skład i wybór)
Zgromadzenie
Państwowe składa się z 90 posłów reprezentujących obywateli
Słowenii.
Posłowie są
wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i
w głosowaniu tajnym.
W skład
Zgromadzenia Państwowego musi być zawsze wybrany jeden poseł ze
wspólnoty narodowej
włoskiej i jeden z węgierskiej.
System
wyborczy określony jest ustawą przyjętą przez Zgromadzenie Państwowe
większością
dwu trzecich głosów ogólnej liczby
posłów.
Posłowie, z
wyjątkiem posłów wspólnot narodowych, wybierani
są w wyborach proporcjonalnych,
po uwzględnieniu osiągnięcia w wyborach do Zgromadzenia Państwowego
czteroprocentowego progu oraz z poszanowaniem zasady, że wyborcy winni
posiadać
decydujący wpływ na rozdział mandatów pomiędzy
kandydatów[5].
Artykuł 81
(kadencja Zgromadzenia
Państwowego)
Zgromadzenie
Państwowe wybierane jest na cztery lata.
Jeśli
kadencja Zgromadzenia Państwowego upływa w czasie wojny lub stanu
wyjątkowego,
mandat Zgromadzenia przedłuża się na okres sześciu miesięcy po ustaniu
działań
wojennych lub zakończeniu stanu wyjątkowego, lecz mandat ten może
wygasnąć wcześniej,
jeśli Zgromadzenie tak postanowi.
Wybory do
Zgromadzenia Państwowego zarządza Prezydent Republiki. Nowe
Zgromadzenie Państwowe
wybierane jest nie wcześniej niż dwa miesiące i nie później
niż 15 dni przed upływem
czterech lat od pierwszej sesji poprzedniego Zgromadzenia Państwowego.
W razie
rozwiązania Zgromadzenia Państwowego, nowe Zgromadzenie wybiera się nie
później
niż dwa miesiące po rozwiązaniu. Kadencja poprzedniego Zgromadzenia
Państwowego
kończy się wraz z pierwszym posiedzeniem nowego Zgromadzenia
Państwowego, które
zwołuje Prezydent Republiki nie później niż w ciągu 20 dni
po wyborach.
Artykuł 82
(posłowie)
Posłowie są
przedstawicielami całego ludu i nie są związani żadnymi instrukcjami.
Ustawa
określa
komu przysługuje prawo wybieralności oraz jakie funkcje i rodzaje
działalności
nie mogą być łączone z mandatem posła.
Zgromadzenie
Państwowe stwierdza prawidłowość wyboru posła. Przeciw decyzji
Zgromadzenia Państwowego
w tej sprawie można, zgodnie z ustawą, wnieść skargę do Sądu
Konstytucyjnego.
Artykuł 83
(immunitet poselski)
Poseł do
Zgromadzenia Państwowego nie ponosi odpowiedzialności karnej za poglądy
wypowiadane
i głosy oddane na posiedzeniach Zgromadzenia Państwowego i jego
organów
roboczych.
Poseł
nie może być aresztowany, a jeśli się powoła na immunitet, nie można
podjąć przeciw niemu postępowania karnego, z wyjątkiem przypadku, gdy
wyrazi na
to zgodę Zgromadzenie Państwowe, chyba że został on schwytany w trakcie
lub na
gorącym uczynku przestępstwa, za które grozi kara wyższa niż
pięć lat więzienia.
Zgromadzenie
Państwowe może objąć immunitetem także posła, który się na
immunitet nie powoływał,
lub który został schwytany na popełnianiu przestępstwa, o
jakim mowa w ustępie
poprzednim.
Artykuł 84
(Przewodniczący Zgromadzenia Państwowego)
Przewodniczący
Zgromadzenia Państwowego wybierany jest większością głosów
wszystkich posłów.
Artykuł 85
(posiedzenia Zgromadzenia Państwowego)
Zgromadzenie
Państwowe obraduje na posiedzeniach zwyczajnych i nadzwyczajnych.
Posiedzenia
zwyczajne i nadzwyczajne zwołuje Przewodniczący Zgromadzenia
Państwowego;
Przewodniczący musi zwołać posiedzenie nadzwyczajne, jeśli tego zażąda
co
najmniej jedna czwarta posłów do Zgromadzenia lub Prezydent
Republiki.
Artykuł 86
(podejmowanie decyzji)
Zgromadzenie
Państwowe może podejmować decyzje, o ile w posiedzeniu
bierze udział większość posłów. Zgromadzenie Państwowe
uchwala ustawy i
podejmuje inne decyzje oraz wyraża zgodę na ratyfikację umów
międzynarodowych
większością głosów obecnych posłów, chyba że
Konstytucja lub ustawa wymaga
innej większości.
Artykuł 87
(kompetencje ustawodawcze
Zgromadzenia Państwowego)
Zgromadzenie
Państwowe może określać prawa i obowiązki obywateli i innych
osób jedynie ustawą.
Artykuł 88
(inicjatywa ustawodawcza)
Projekt
ustawy może być wniesiony przez Rząd lub każdego posła. Projekt ustawy
może być
wniesiony także przez co najmniej pięć tysięcy wyborców.
Artykuł 89
(postępowanie ustawodawcze)
Zgromadzenie
Państwowe przyjmuje ustawy w postępowaniu wieloetapowym, chyba że
przepisy
regulaminu Zgromadzenia stanowią inaczej.
Artykuł 90
(referendum ustawodawcze)
Zgromadzenie
Państwowe może zarządzić referendum w sprawach podlegających regulacji
ustawowej.
Zgromadzenie Państwowe jest związane wynikiem referendum.
Zgromadzenie
Państwowe może zarządzić referendum, o którym
mówi ustęp poprzedni z własnej
inicjatywy, a musi je zarządzić, jeśli tego zażąda co najmniej jedna
trzecia
posłów, Rada Państwa lub czterdzieści tysięcy
wyborców.
Prawo
udziału
w referendum służy obywatelom, którzy posiadają prawa
wyborcze.
Propozycję
uważa się za przyjętą, jeśli opowie się za nią większość
wyborców uczestniczących
w referendum.
Tryb
przeprowadzenia referendum określa ustawa uchwalona przez Zgromadzenie
Państwowe
większością dwu trzecich głosów obecnych posłów.
Artykuł 91
(ogłaszanie ustaw)
Ustawy są
ogłaszane
przez Prezydenta Republiki nie później niż w ciągu 8 dni po
ich uchwaleniu.
Rada Państwa
w ciągu 7 dni po uchwaleniu ustawy, a przed jej ogłoszeniem może
zażądać jej ponownego
rozpatrzenia przez Zgromadzenie Państwowe. Do ponownego uchwalenia
ustawy konieczne
jest, by opowiedziała się za nią większość ogólnej liczby
posłów, chyba że
Konstytucja wymaga dla uchwalenia danej ustawy większej liczby
głosów. Ponowna
uchwała Zgromadzenia Państwowego jest ostateczna.
Artykuł 92
(wojna i stan wyjątkowy)
Stan
wyjątkowy
ogłasza się, gdy istnieniu państwa grozi istotne i powszechne
niebezpieczeństwo.
O ogłoszeniu stanu wojny lub stanu wyjątkowego, o niezbędnych środkach
jego
urzeczywistnienia i jego zniesieniu decyduje na wniosek Rządu
Zgromadzenie Państwowe.
Zgromadzenie
Państwowe decyduje o użyciu sił obronnych.
Gdyby
Zgromadzenie Państwowe nie mogło się zebrać na posiedzeniu, decyzje, o
których
mowa w pierwszym i drugim ustępie niniejszego artykułu, podejmuje
Prezydent
Republiki. Decyzje te muszą być przedstawione Zgromadzeniu Państwowemu
do
zatwierdzenia, gdy tylko się ono zbierze.
Artykuł 93
(dochodzenie parlamentarne)
Zgromadzenie
Państwowe może przeprowadzać dochodzenie w sprawach o znaczeniu
publicznym, a musi
to uczynić na żądanie jednej trzeciej posłów do Zgromadzenia
Państwowego lub
Rady Państwa. Zgromadzenie Państwowe powołuje w tym celu komisję,
która posiada
uprawnienia śledcze i orzekające takie same jak sądy.
Artykuł 94
(regulamin Zgromadzenia Państwowego)
Zgromadzenie
Państwowe posiada regulamin, uchwalony większością dwu trzecich
głosów obecnych
posłów.
Artykuł 95
(wynagrodzenie poselskie)
Posłowie do
Zgromadzenia Państwowego otrzymują wynagrodzenie oraz rekompensatę
określone
ustawą.
b) Rada
Państwa
Artykuł 96
(skład)
Rada Państwa
jest reprezentacją interesów społecznych, gospodarczych,
zawodowych i
lokalnych. Rada Państwa liczy czterdziestu członków.
W jej skład
wchodzi:
–... czterech przedstawicieli
pracodawców;
–... czterech przedstawicieli
pracobiorców;
–... czterech przedstawicieli
rolników,
rzemieślników i osób wykonujących wolne zawody;
–... sześciu przedstawicieli dziedzin
pozagospodarczych;
–... dwudziestu dwu przedstawicieli
interesów lokalnych.
Organizację
Rady Państwa określa ustawa.
Artykuł 97
(kompetencje Rady Państwa)
Rada Państwa
może:
–... wnosić projekty ustaw do
Zgromadzenia
Państwowego;
–... przedstawiać, w ramach swoich
kompetencji, opinie Zgromadzeniu Państwowemu;
–... żądać od Zgromadzenia Państwowego
ponownego rozpatrzenia uchwalonej już ustawy;
–... żądać przeprowadzenia referendum
zgodnie z art. 90 ust. 2;
–... żądać przeprowadzenia dochodzenia
w
sprawach o znaczeniu publicznym zgodnie z art. 93.
Na żądanie
Zgromadzenia Państwowego, Rada Państwa obowiązana jest wyrazić swoją
opinię w
poszczególnych sprawach.
Artykuł 98
(wybory)
Wybory do
Rady Państwa są przeprowadzane zgodnie z ustawą, uchwaloną przez
Zgromadzenie
Państwowe większością dwu trzecich głosów wszystkich
posłów.
Członków
Rady Państwa wybiera się na okres pięciu lat.
Artykuł 99
(podejmowanie decyzji)
Rada Państwa
podejmuje decyzje na posiedzeniu w obecności co najmniej połowy swoich
członków.
Rada Państwa
podejmuje decyzje większością głosów obecnych
członków. Żądanie przeprowadzenia
referendum wymaga decyzji podjętej większością głosów
wszystkich członków Rady
Państwa.
Artykuł 100
(niepołączalność i immunitet)
Członkowie
Rady Państwa nie mogą być jednocześnie posłami do Zgromadzenia
Państwowego.
Członkowie
Rady Państwa korzystają z immunitetu jaki przysługuje posłom. Rada
Państwa decyduje
w sprawie immunitetu.
Artykuł 101
(regulamin Rady Państwa)
Rada Państwa
posiada regulamin, uchwalony większością głosów wszystkich
członków.
c) Prezydent
Republiki
Artykuł 102
(urząd Prezydenta Republiki)
Prezydent
Republiki reprezentuje Republikę Słowenii i jest najwyższym
dowódcą sił
obronnych.
Artykuł 103
(wybory Prezydenta Republiki)
Prezydent
Republiki wybierany jest w wyborach bezpośrednich, powszechnych i w
glosowaniu
tajnym.
Za wybranego
na Prezydenta Republiki uważa się kandydata, który uzyskał
większość ważnie oddanych
głosów.
Prezydenta
Republiki wybiera się na okres pięciu lat, nie więcej niż na dwie
kadencje. Jeśli
koniec kadencji Prezydenta przypada na czas trwania wojny lub stanu
wyjątkowego,
kadencja wygasa w sześć miesięcy po zakończeniu wojny lub stanu
wyjątkowego.
Na
Prezydenta Republiki może być wybrany jedynie obywatel Słowenii.
Wybory
Prezydenta Republiki zarządza Przewodniczący Zgromadzenia Państwowego.
Prezydent Republiki musi być wybrany nie później niż 15 dni
przed upływem
kadencji poprzednika.
Artykuł 104
(przysięga Prezydenta Republiki)
Przed
objęciem
urzędu Prezydent Republiki składa przed Zgromadzeniem Państwowym
następującą
przysięgę:
„Przysięgam,
że będę szanował(-ła) porządek konstytucyjny, że będę postępował(-ła)
zgodnie
ze swoim sumieniem i ze wszystkich sił działał(-ła) dla dobra
Słowenii”.
Artykuł 105
(niepołączalność urzędu
Prezydenta Republiki)
Urzędu
Prezydenta
Republiki nie można łączyć z piastowaniem innego urzędu publicznego lub
z wykonywaniem
pracy zawodowej.
Artykuł 106
(zastępstwo Prezydenta Republiki)
W
sytuacji trwałej niezdolności do sprawowania urzędu, śmierci,
rezygnacji i w innych przypadkach opróżnienia urzędu
Prezydenta, urząd ten
sprawuje czasowo aż do czasu wyboru nowego Prezydenta Republiki
Przewodniczący
Zgromadzenia Państwowego. Wybory nowego Prezydenta Republiki zarządza
się nie później
niż w ciągu 15 dni po opróżnieniu urzędu.
Przewodniczący
Zgromadzenia Państwowego pełni czasowo urząd Prezydenta Republiki
również, gdy
Prezydent jest niezdolny do jego sprawowania.
Artykuł 107
(kompetencje Prezydenta Republiki)
Prezydent
Republiki:
–... zarządza wybory do
Zgromadzenia Państwowego;
–... ogłasza ustawy;
–... stosownie do ustaw, powołuje
funkcjonariuszy państwowych;
–... powołuje i odwołuje
ambasadorów i posłów
Republiki oraz przyjmuje listy uwierzytelniające od obcych
przedstawicieli
dyplomatycznych;
–... wydaje dokumenty ratyfikacyjne;
–... korzysta z prawa łaski;
–... nadaje odznaczenia i tytuły
honorowe;
–... wykonuje inne uprawnienia
przyznane
przez niniejszą Konstytucję.
Na żądanie
Zgromadzenia Państwowego Prezydent Republiki obowiązany jest wyrazić
swoją opinię
we wskazanych sprawach.
Artykuł 108
(dekrety z mocą ustawy)
Jeśli
Zgromadzenie Państwowe nie może się zebrać z powodu stanu wyjątkowego
lub
wojny, Prezydent Republiki może, na wniosek Rządu, wydawać dekrety z
mocą
ustawy.
Dekretem z
mocą ustawy mogą być wyjątkowo ograniczone niektóre prawa i
podstawowe wolności,
stosownie do art. 16 niniejszej Konstytucji.
Prezydent
Republiki przedstawia dekrety z mocą ustawy Zgromadzeniu Państwowemu do
zatwierdzenia,
gdy tylko się ono zbierze.
Artykuł 109
(odpowiedzialność Prezydenta Republiki)
Jeśli
Prezydent Republiki sprawując swój urząd, naruszy
Konstytucję lub poważnie
naruszy ustawę, Zgromadzenie Państwowe może postawić go w stan
oskarżenia przed
Sądem Konstytucyjnym. Sąd uznaje zasadność oskarżenia lub uniewinniona
oskarżonego
i może, większością dwu trzecich głosów wszystkich
sędziów, orzec o usunięciu
go z urzędu. Po otrzymaniu wniesionego przez Zgromadzenie Państwowe
oskarżenia
Sąd Konstytucyjny, do czasu wydania orzeczenia w tej sprawie, może
zawiesić
Prezydenta w sprawowaniu urzędu.
č) Rząd
Artykuł 110
(skład Rządu)
Rząd składa
się z Premiera i ministrów. W granicach swoich kompetencji
Rząd i poszczególni
ministrowie są niezależni i ponoszą odpowiedzialność przed
Zgromadzeniem Państwowym.
Artykuł 111
(wybór Premiera)
Prezydent
Republiki, po przeprowadzeniu konsultacji z przywódcami grup
parlamentarnych, przedstawia Zgromadzeniu Państwowemu kandydata na
Premiera.
Premiera
wybiera Zgromadzenie Państwowe większością głosów wszystkich
posłów, chyba że
Konstytucja stanowi inaczej. Wyboru dokonuje się w głosowaniu tajnym.
Jeśli
kandydat nie otrzyma niezbędnej większości głosów, Prezydent
Republiki może, w
ciągu 14 dni i po kolejnych konsultacjach, przedstawić Zgromadzeniu
Państwowemu
tego samego lub innego kandydata. W tym samym czasie również
grupy
parlamentarne liczące co najmniej dziesięciu posłów mogą
przedstawić swoich
kandydatów. Jeśli przedstawiono więcej
kandydatów, nad każdym z nich
przeprowadza się oddzielne głosowanie z tym, że w pierwszej kolejności
poddaje
się pod głosowanie kandydaturę przedstawioną przez Prezydenta
Republiki, a jeśli
ta nie zostanie przyjęta, poddaje się pod głosowanie pozostałe
kandydatury w
kolejności ich przedstawienia.
Jeśli żaden
z kandydatów nie zostanie w tym trybie wybrany, Prezydent
Republiki rozwiązuje
Zgromadzenie Państwowe i zarządza nowe wybory, chyba że Zgromadzenie
Państwowe
w ciągu 48 godzin podejmie większością głosów obecnych
posłów uchwałę o
przeprowadzeniu nowych wyborów Premiera. Dla wyboru Premiera
za wystarczającą
uznaje się wówczas większość głosów
posłów biorących udział w głosowaniu.
Kandydatury poddawane są pod głosowanie w kolejności odpowiadającej
liczbie głosów,
które otrzymały w poprzednich wyborach. Jeśli żaden z
kandydatów nie zostanie
wybrany, pod głosowanie przedstawia się nowe kandydatury, przy czym w
pierwszej
kolejności głosuje się nad kandydaturą przedstawioną przez Prezydenta
Republiki.
Jeśli w tych
wyborach żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości
głosów, Prezydent
Republiki rozwiązuje Zgromadzenie Państwowe i zarządza nowe wybory.
Artykuł 112
(powoływanie ministrów)
Ministrowie
są powoływani i odwoływani przez Zgromadzenie Państwowe na wniosek
Premiera.
Przed
powołaniem
kandydat na ministra obowiązany jest do przedstawienia się właściwej
komisji
Zgromadzenia Państwowego i udzielenia odpowiedzi na stawiane mu pytania.
Artykuł 113
(przysięga Rządu)
Po dokonanym
wyborze lub powołaniu Premier i ministrowie składają przed
Zgromadzeniem Państwowym
przysięgę określoną w art. 104.
Artykuł 114
(organizacja Rządu)
Premier
zapewnia jednolitość politycznego i administracyjnego
ukierunkowania prac Rządu oraz koordynuje działalność
ministrów. Ministrowie są
solidarnie odpowiedzialni za prace Rządu, a każdy z
ministrów jest
odpowiedzialny za pracę swojego ministerstwa.
Skład i
działalność
Rządu, a także liczbę, zakres kompetencji i organizację ministerstw
określa
ustawa.
Artykuł 115
(wygaśnięcie obowiązków Premiera i ministrów)
Obowiązki
Premiera i ministrów wygasają wraz z zebraniem się nowego
Zgromadzenia Państwowego
po wyborach, a obowiązki ministrów wygasają także
wówczas, gdy z innych
przyczyn wygasają obowiązki Premiera, a także w razie odwołania
ministra lub złożenia
przez niego rezygnacji, z tym że minister jest zobowiązany pełnić nadal
swoje
obowiązki do czasu wyboru nowego Premiera lub powołania nowego ministra.
Artykuł 116
(wotum nieufności dla Rządu)
Zgromadzenie
Państwowe może, na wniosek co najmniej dziesięciu posłów,
dokonać wyboru nowego
Premiera, co uznaje się za wyrażenie wotum nieufności dotychczasowemu
Rządowi.
Dotychczasowy Premier i ministrowie zostają odwołani, lecz do czasu
złożenia
przysięgi przez członków nowego Rządu pełnią swoje bieżące
obowiązki.
Pomiędzy
zgłoszeniem wniosku o wybór nowego Premiera a głosowaniem w
tej
sprawie upłynąć musi co najmniej 48 godzin, chyba że Zgromadzenie
Państwowe większością
dwu trzecich głosów wszystkich posłów postanowi
inaczej, bądź też jeśli kraj
znajduje się w stanie wojny lub został wprowadzony stan wyjątkowy.
Jeśli
Premier został wybrany w trybie art. 111 ust. 4,
Zgromadzenie Państwowe
może, na wniosek co najmniej 10 posłów, dokonać wyboru
nowego Premiera większością
głosów posłów biorących udział w głosowaniu, co
uznaje się za wyrażenie wotum
nieufności dotychczasowemu Premierowi.
Artykuł 117
(wotum zaufania dla Rządu)
Premier
może przedłożyć Zgromadzeniu Państwowemu wniosek o wotum
zaufania dla Rządu. Jeśli za wnioskiem opowie się mniej niż połowa
wszystkich
posłów, Zgromadzenie Państwowe musi w ciągu 30 dni bądź
wybrać nowego Premiera,
bądź też wyrazić w ponownym głosowaniu wotum zaufania dla urzędującego
Premiera.
Jeśli to nie nastąpi, Prezydent Republiki rozwiązuje Zgromadzenie
Państwowe i
zarządza nowe wybory. Premier może połączyć wniosek o wotum zaufania
dla Rządu
z głosowaniem w Zgromadzeniu Państwowym nad projektem określonej ustawy
lub nad
inną kwestią.
Pomiędzy
złożeniem
wniosku o głosowanie nad wotum zaufania a głosowaniem w tej sprawie
musi upłynąć
co najmniej 48 godzin.
Artykuł 118
(interpelacje)
Interpelację
do Zgromadzenia Państwowego dotyczącą pracy Rządu lub
poszczególnych ministrów
może zgłosić co najmniej 10 posłów.
Jeśli po
przeprowadzonej dyskusji nad interpelacją zostanie, większością
głosów
wszystkich posłów, wyrażone Rządowi lub
poszczególnemu ministrowi wotum nieufności,
uznaje się Rząd lub ministra za odwołanych przez Zgromadzenie Państwowe.
Artykuł 119
(postawienie Premiera i ministra
w stan oskarżenia)
Zgromadzenie
Państwowe może oskarżyć przed Sądem Konstytucyjnym
Premiera lub ministra o naruszenie Konstytucji lub ustaw pozostających
w związku
ze sprawowaniem przez nich urzędu. Sąd Konstytucyjny rozpatruje to
oskarżenie w
trybie określonym art. 109.
d) Administracja
publiczna
Artykuł 120
(organizacja i działalność
administracji publicznej)
Organizację
administracji publicznej, jej kompetencje i zasady powoływania jej
funkcjonariuszy określa ustawa.
Organy
administracji publicznej, w granicach i na podstawie Konstytucji oraz
ustaw,
organizują swoją działalność w sposób niezależny.
Decyzje i
działania organów administracji publicznej oraz
funkcjonariuszy publicznych
dotyczące praw i, znajdujących oparcie w ustawie, interesów
obywateli podlegają
kontroli sądowej.
Artykuł 121
(upoważnienia władcze)
W drodze
ustawy albo na jej podstawie osoby prawne lub fizyczne mogą zostać
upoważnione
do wykonywania niektórych zadań należących do
organów administracji publicznej.
Artykuł 122
(zatrudnienie w administracji publicznej)
Zatrudnienie
w administracji publicznej następuje wyłącznie na
podstawie publicznego konkursu, z wyłączeniem przypadków, w
których ustawa
stanowi inaczej.
e) Obrona
państwa
Artykuł 123
(obowiązek współdziałania
w obronie państwa)
Obrona
państwa
jest, w granicach i w sposób określony ustawą, obowiązkiem
każdego obywatela.
Obywatele,
którzy z powodu swoich przekonań religijnych, filozoficznych
lub humanitarnych
nie są gotowi do pełnienia służby wojskowej, są zobowiązani do
współdziałania w
obronie państwa w inny sposób.
Artykuł 124
(obrona państwa)
Rodzaj,
zasięg
i organizację obrony nienaruszalności i całości terytorium państwowego
określa
ustawa uchwalona przez Zgromadzenie Państwowe większością dwu trzecich
głosów
obecnych posłów.
Zgromadzenie
Państwowe nadzoruje użycie sił obronnych.
Bezpieczeństwo
państwa wynika przede wszystkim z pokojowej polityki oraz etyki pokoju
i niestosowania
przemocy.
f) Sądownictwo
Artykuł 125
(niezawisłość sędziowska)
Sędziowie w
sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli. Są oni związani tylko
Konstytucją i
ustawami.
Artykuł 126
(organizacja i właściwość sądów)
Organizację
i właściwość sądów określa ustawa.
Ustanawianie
sądów szczególnych jest zakazane, a w czasie
pokoju zakazane jest również ustanawianie
sądów wojskowych.
Artykuł 127
(Sąd Najwyższy)
Sąd
Najwyższy
jest najwyższym organem sądowym w państwie.
Orzeka on w
sprawie zwykłych i nadzwyczajnych środków odwoławczych oraz
wykonuje inne
zadania określone ustawą.
Artykuł 128
(udział obywateli w wymiarze sprawiedliwości)
Ustawa
określa
przypadki i formy bezpośredniego uczestnictwa obywateli w wymiarze
sprawiedliwości.
Artykuł 129
(stałość urzędu sędziowskiego)
Urząd
sędziego
ma charakter stały. Ustawa określa granice wieku i inne przesłanki
wyboru sędziów.
Ustawa
określa
wiek, w którym sędziowie przechodzą na emeryturę.
Artykuł 130
(wybór sędziów)
Sędziowie są
wybierani przez Zgromadzenie Państwowe na wniosek Rady Sądownictwa.
Artykuł 131
(Rada Sądownictwa)
Rada
Sądownictwa
składa się z 11 członków. Pięciu członków wybiera
Zgromadzenie Państwowe na
wniosek Prezydenta Republiki spośród uniwersyteckich
profesorów prawa, adwokatów
i innych prawników, a 6 wybierają spośród siebie
sędziowie, którzy stale
wykonują zawód sędziego. Przewodniczący Rady Sądownictwa
jest wybierany przez
Radę Sądownictwa spośród jej członków.
Artykuł 132
(dymisja i usunięcie sędziego z urzędu)
Sędzia
traci urząd w przypadkach określonych ustawą.
Jeśli sędzia
sprawując swój urząd, narusza Konstytucję lub poważnie łamie
ustawy,
Zgromadzenie Państwowe na wniosek Rady Sądownictwa może go z urzędu
usunąć.
W przypadku
umyślnego popełnienia przestępstwa polegającego na nadużyciu władzy
sędziowskiej
stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądowym, Zgromadzenie Państwowe
usuwa sędziego
z urzędu.
Artykuł 133
(niepołączalność urzędu sędziego)
Urzędu
sędziego
nie można łączyć z pełnieniem innych funkcji w organach państwowych, w
organach
administracji lokalnej i w organach partii politycznych, a także z
innymi
funkcjami i zajęciami określonymi w ustawie.
Artykuł 134
(immunitet sędziowski)
Nikt, kto
uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości nie może być
pociągnięty do odpowiedzialności
za opinie wyrażane w związku z podejmowaniem decyzji przez sąd.
Sędzia nie
może być zatrzymany i nie może być przeciw niemu wszczęte postępowanie
karne
bez zgody Zgromadzenia Państwowego, jeśli przestępstwo, o
którego popełnienie
jest podejrzany, pozostaje w związku z pełnieniem urzędu sędziowskiego.
g) Prokuratura
państwowa
Artykuł 135
(prokurator państwowy)
Prokurator
państwowy przygotowuje i wnosi oskarżenie o popełnienie przestępstwa
oraz
posiada inne kompetencje określone ustawą.
Zasady
działania
i kompetencje prokuratora państwowego określa ustawa.
Artykuł 136
(niepołączalność urzędu prokuratora państwowego)
Urzędu
prokuratora państwowego nie można łączyć z funkcjami w innych organach
państwa,
w organach administracji lokalnej i w organach partii politycznych, a
także z
innymi funkcjami i zajęciami określonymi ustawą.
h) Adwokatura
i notariat
Artykuł 137
(adwokatura i notariat)
Status
adwokatury, jako niezależnej służby wymiaru sprawiedliwości, określa
ustawa.
Notariat
jest służbą publiczną regulowaną ustawą.
a) Samorząd
lokalny
Artykuł 138
(uczestnictwo w samorządzie lokalnym)
Mieszkańcy
Słowenii
uczestniczą w samorządzie lokalnym w gminach i innych
wspólnotach lokalnych.
Artykuł 139
(gmina)
Gmina jest
samorządową wspólnotą lokalną.
Obszar gminy
może obejmować jedno lub kilka osiedli powiązanych wspólnymi
potrzebami i interesami
mieszkańców.
Gmina jest
tworzona w drodze ustawy, której uchwalenie poprzedza
referendum mające na celu
wyrażenie woli mieszkańców danego terenu. Granice gminy
określa ustawa.
Artykuł 140
(zakres działania samorządu wspólnot lokalnych)
Do
kompetencji gminy należą sprawy lokalne, które gmina może
prowadzić
samodzielnie i które dotyczą jedynie mieszkańców
gminy.
Państwo
może,
w drodze ustawy, przenieść na gminę wykonywanie
poszczególnych zadań pozostających
w jego zakresie działania, pod warunkiem zapewnienia po temu
środków
finansowych[6].
W zakresie
zadań przekazanych przez państwo organom wspólnot lokalnych,
organy państwa
sprawują nadzór nad prawidłowością ich działania.
Artykuł 141
(gmina miejska)
Miasto może,
w trybie i na warunkach określonych ustawą, otrzymać status gminy
miejskiej.
Gmina
miejska może wykonywać jako własne także zadania należące do państwa,
jeśli
dotyczą one rozwoju miast.
Artykuł 142
(dochody gmin)
Gminy
czerpią
dochody z własnych źródeł. W przypadku gdy gmina z powodu
niskiego poziomu
rozwoju gospodarczego nie może w całości wypełniać swoich zadań,
państwo, w
sposób i w zakresie określonym ustawą, przekaże jej
dodatkowe środki.
Artykuł 143
(region[7])
Region jest
samorządową wspólnotą lokalną, która zarządza
sprawami lokalnymi o szerszym znaczeniu
oraz sprawami o znaczeniu regionalnym, określonymi przez ustawę.
Region
tworzy się w drodze ustawy, która określa jego terytorium,
siedzibę władz i
nazwę.
Zgromadzenie
Państwowe przyjmuje tę ustawę większością dwu trzecich
głosów obecnych posłów.
W postępowaniu ustawodawczym zagwarantowane zostaje uczestnictwo gmin.
Państwo, w
drodze ustawy, przenosi na region wykonywanie poszczególnych
zadań należących
do jego zakresu działania i musi zapewnić po temu odpowiednie środki
finansowe.
Artykuł 144
(nadzór organów państwa)
Organy
państwa
nadzorują działalność organów wspólnot
samorządowych pod względem jej zgodności
z prawem.
b) Inne
samorządy
Artykuł 145
(samorząd w sferze
działalności społecznej)
Obywatele
mogą łączyć się w stowarzyszenia samorządowe celem obrony
wspólnych interesów.
Obywatelom
działającym za pośrednictwem samorządu można, zgodnie z ustawą,
przekazać poszczególne
zadania należące do kompetencji państwa.
Artykuł 146
(finansowanie państwa
i wspólnot lokalnych)
Państwo i
wspólnoty lokalne uzyskują środki na realizację swoich zadań
z podatków i
innych opłat, a także z dochodów pochodzących z ich własnego
majątku.
Państwo i
wspólnoty lokalne publikują dane o swoich dochodach i
obciążeniach finansowych
w odpowiednich oświadczeniach majątkowych.
Artykuł 147
(podatki)
Państwo, na
podstawie ustaw, ustanawia podatki, cła i inne opłaty.
Wspólnoty lokalne
ustanawiają podatki i inne opłaty w granicach określonych Konstytucją i
ustawami.
Artykuł 148
(budżety)
Dochody i
wydatki państwa i wspólnot lokalnych przeznaczone na
finansowanie działalności
publicznej objęte są ich budżetami.
Jeśli budżet
nie został przyjęty do dnia, od którego powinien być
realizowany, wydatki państwa
lub wspólnoty lokalnej są tymczasowo realizowane na
podstawie budżetu
poprzednio obowiązującego.
Artykuł 149
(kredytowanie długu państwowego)
Kredytowanie
długu państwowego i udzielanie przez państwo gwarancji kredytowych jest
dopuszczalne
jedynie na mocy ustawy.
Artykuł 150
(Sąd Obrachunkowy)
Sąd
Obrachunkowy jest najwyższym organem kontroli rachunków
państwowych, budżetu państwa
i finansowania całej działalności publicznej.
Organizację
i kompetencje Sądu Obrachunkowego określa ustawa.
Sąd
Obrachunkowy jest w swojej działalności niezawisły i podlega tylko
Konstytucji
oraz ustawom.
Artykuł 151
(powoływanie członków Sądu Obrachunkowego)
Członków
Sądu
Obrachunkowego powołuje Zgromadzenie Państwowe.
Artykuł 152
(bank centralny)
Słowenia
posiada bank centralny. W swojej działalności bank ten jest niezależny
i
odpowiada bezpośrednio przed Zgromadzeniem Państwowym. Bank centralny
tworzony
jest ustawą.
Gubernatora
banku centralnego powołuje Zgromadzenie Państwowe.
Artykuł 153
(zgodność aktów normatywnych)
Ustawy, akty
wykonawcze oraz inne akty o charakterze ogólnym muszą być
zgodne z Konstytucją.
Ustawy muszą
być zgodne z powszechnie uznanymi zasadami prawa międzynarodowego oraz
z obowiązującymi
umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi przez Zgromadzenie Państwowe;
akty
normatywne niższego rzędu niż ustawa i inne akty o charakterze
ogólnym muszą być
zgodne także z innymi ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.
Akty
normatywne niższego rzędu niż ustawa muszą być zgodne z konstytucją i
ustawami.
Akty
indywidualne i inne działania organów państwa,
organów wspólnot lokalnych i osób
urzędowych muszą znajdować podstawę w ustawie lub w aktach normatywnych
wydanych zgodnie z ustawą.
Artykuł 154
(obowiązywanie i ogłaszanie aktów normatywnych)
Akty
normatywne muszą być ogłaszane przed wejściem w życie. Akt normatywny
wchodzi w
życie w piętnastym dniu po jego ogłoszeniu, chyba że stanowi on inaczej.
Akty
normatywne państwa są ogłaszane w państwowym dzienniku urzędowym, zaś
akty normatywne
wspólnot lokalnych w organie publikacyjnym, które
same określą.
Artykuł 155
(zakaz działania wstecz aktów normatywnych)
Ustawy i
inne akty o charakterze ogólnym nie mogą działać wstecz.
Jedynie
ustawa może dopuścić w poszczególnych przypadkach działanie
prawa wstecz, jeśli
jest to uzasadnione interesem publicznym i jeśli nie narusza praw
nabytych.
Artykuł 156
(postępowanie w sprawie
oceny konstytucyjności)
Jeśli sąd
przy rozpatrywaniu sprawy poweźmie wątpliwość co do konstytucyjności
stosowanej
ustawy, może zawiesić postępowanie i wystąpić do Sądu Konstytucyjnego.
Postępowanie
przed sądem podejmuje się po wydaniu orzeczenia przez Sąd Konstytucyjny.
Artykuł 157
(spory administracyjne)
Sąd mający
jurysdykcję w sprawach administracyjnych rozstrzyga o legalności
ostatecznych
decyzji administracyjnych wydawanych przez organy państwa, organy
wspólnot
lokalnych oraz funkcjonariuszy publicznych w zakresie praw, zobowiązań
oraz
uprawnień jednostek i organizacji, chyba że ustawa w odniesieniu do
danej
sprawy ustanawia inne zasady ochrony prawnej.
Jeśli nie
ustanowiono innych zasad ochrony prawnej, w sprawach dotyczących
legalności
działań administracyjnych oraz o zgodności z ustawami aktów,
których
dokonywanie leży w zakresie kompetencji ustawowych funkcjonariuszy
publicznych
rozstrzyga sąd właściwy dla sporów administracyjnych.
Artykuł 158
(prawomocność)
Stosunki
prawne ustanowione prawomocną decyzją organu państwa można rozwiązywać,
uznać
za nieważne lub zmieniać jedynie w przypadkach i w postępowaniu
określonym
ustawą.
Artykuł 159
(Strażnik Praw Obywatelskich i fundamentalnych wolności)
Praw
człowieka
i podstawowych wolności w stosunkach z organami państwa, organami
wspólnot lokalnych
i osobami urzędowymi strzeże, zgodnie z ustawą, Strażnik Praw
Obywatelskich.
Ustawa może
również powołać strażników praw obywatelskich dla
poszczególnych rodzajów
spraw.
Artykuł 160
(właściwość Sądu Konstytucyjnego)
Sąd
Konstytucyjny orzeka w sprawie:
–... zgodności ustaw z Konstytucją;
–... zgodności ustaw i innych
aktów
normatywnych z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i powszechnie
uznanymi
zasadami prawa międzynarodowego;
–... zgodności aktów
normatywnych niższego
rzędu niż ustawa z Konstytucją i ustawami;
–... zgodności aktów
normatywnych wspólnot
lokalnych z Konstytucją i ustawami;
–... zgodności aktów o
charakterze ogólnym,
wydanych w celu wykonywania władzy publicznej, z Konstytucją, ustawami
i aktami
normatywnymi niższego rzędu niż ustawa;
–... skarg konstytucyjnych dotyczących
naruszenia aktami indywidualnymi praw człowieka i podstawowych wolności;
–... sporów kompetencyjnych
między państwem
a wspólnotami lokalnymi oraz między wspólnotami
lokalnymi;
–... sporów kompetencyjnych
między sądami
i innymi organami państwa;
–... sporów kompetencyjnych
między Zgromadzeniem Państwowym, Prezydentem Republiki i Rządem;
–... sprzeczności z Konstytucją
działalności
partii politycznych;
–... w innych sprawach,
które zostały mu
powierzone na mocy niniejszej Konstytucji lub ustaw.
Sąd
Konstytucyjny, na wniosek Prezydenta Republiki, Rządu lub jednej
trzeciej posłów
do Zgromadzenia Państwowego wyraża, w czasie postępowania
ratyfikacyjnego,
opinię o zgodności z Konstytucją umów międzynarodowych.
Opinia Sądu
Konstytucyjnego wiąże Zgromadzenie Państwowe.
Jeśli ustawa
nie stanowi inaczej, Sąd Konstytucyjny orzeka o skargach
konstytucyjnych
dopiero po wyczerpaniu innych środków ochrony prawnej. O
dopuszczalności skargi
konstytucyjnej Sąd Konstytucyjny rozstrzyga, uwzględniając kryteria i
zasady
postępowania określone ustawą.
Artykuł 161
(unieważnienie ustawy)
Jeśli Sąd
Konstytucyjny uzna, że ustawa jest niezgodna z Konstytucją, unieważnia
ją w całości
lub części. Unieważnienie ustawy następuje ze skutkiem natychmiastowym
lub w
terminie określonym przez Sąd Konstytucyjny. Sąd Konstytucyjny uchyla
lub
unieważnia inne niezgodne z Konstytucją lub z ustawą akty normatywne
lub akty o
charakterze ogólnym. Sąd Konstytucyjny, na warunkach
określonych ustawą, do
czasu wydania ostatecznego orzeczenia może w całości lub w części
wstrzymać
stosowanie aktu normatywnego, którego zgodność z Konstytucją
lub ustawą została
zakwestionowana.
Jeśli
orzekając w sprawie skargi konstytucyjnej, Sąd Konstytucyjny uznał
również, że
akt normatywny lub akt o charakterze ogólnym jest niezgodny
z Konstytucją może,
na zasadach określonych w ustępie pierwszym, uchylić ten akt lub uznać
go za
nieważny.
Skutki
prawne orzeczenia Sądu Konstytucyjnego określa ustawa.
Artykuł 162
(postępowanie przed Sądem Konstytucyjnym)
Postępowanie
przed Sądem Konstytucyjnym określa ustawa.
Ustawa
określa
podmioty uprawnione do składania wniosków o wszczęcie
postępowania przed Sądem
Konstytucyjnym. Każdy, kto wykaże, iż ma w tym interes prawny może
zażądać
wszczęcia postępowania przed Sądem Konstytucyjnym.
Sąd
Konstytucyjny podejmuje decyzje większością głosów
wszystkich sędziów, chyba że
konstytucja lub ustawa stanowi inaczej. O podjęciu postępowania w
sprawie
skargi konstytucyjnej Sąd Konstytucyjny może zadecydować w zmniejszonym
składzie,
który określa ustawa.
Artykuł 163
(skład i wybór)
Sąd
Konstytucyjny składa się z dziewięciu sędziów wybranych, na
wniosek
Prezydenta Republiki, przez Zgromadzenie Państwowe w sposób
określony ustawą.
Sędziów
Sądu
Konstytucyjnego wybiera się spośród ekspertów
prawnych.
Przewodniczącego
Sądu Konstytucyjnego wybierają na okres trzech lat sędziowie
spośród swego składu.
Artykuł 164
(przedterminowe opróżnienie
urzędu sędziego Sądu Konstytucyjnego)
Urząd
sędziego
Sądu Konstytucyjnego może ulec przedterminowemu opróżnieniu
w sposób określony
ustawą jedynie w razie:
–... zrzeczenia się;
–... uznania sędziego za winnego
popełnienia
przestępstwa karanego pozbawieniem wolności, lub
–... trwałej niezdolności sędziego
do pełnienia urzędu.
Artykuł 165
(kadencja sędziów)
Sędziowie
Sądu
Konstytucyjnego wybierani są na okres dziewięciu lat. Ponowny
wybór jest niedopuszczalny.
Po upływie
kadencji sędziowie Sądu Konstytucyjnego pełnią swój urząd do
czasu wyboru następców.
Artykuł 166
(niepołączalność)
Urzędu
sędziego
Sądu Konstytucyjnego nie można łączyć z funkcjami w organach państwa, w
organach samorządu lokalnego i w organach partii politycznych, a także
z innymi
funkcjami i działalnością, które ustawa uzna za
niepołączalne z urzędem sędziego
Sądu Konstytucyjnego.
Artykuł 167
(immunitet)
Sędziom Sądu
Konstytucyjnego przysługuje taki sam immunitet jak posłom do
Zgromadzenia Państwowego.
Decyzje w sprawach immunitetu podejmuje Zgromadzenie Państwowe.
Artykuł 168
(wniosek o wszczęcie postępowania)
Wniosek o
wszczęcie postępowania w sprawie zmiany Konstytucji może złożyć
dwudziestu posłów
do Zgromadzenia Państwowego, Rząd lub co najmniej trzydzieści tysięcy
wyborców.
W sprawie
nadania biegu temu wnioskowi Zgromadzenie Państwowe decyduje
większością dwu
trzecich głosów posłów biorących udział w
głosowaniu.
Artykuł 169
(akt zmiany Konstytucji)
Zgromadzenie
Państwowe podejmuje uchwałę o zmianie Konstytucji większością dwu
trzecich głosów
wszystkich posłów.
Artykuł 170
(potwierdzenie zmiany Konstytucji w referendum)
Jeśli zażąda
tego co najmniej jedna trzecia posłów, Zgromadzenie
Państwowe musi poddać zaproponowaną
zmianę Konstytucji pod referendum wyborców.
Zmianę
Konstytucji uznaje się za przyjętą, jeśli uzyska większość oddanych
głosów, a w
referendum weźmie udział większość wszystkich wyborców.
Artykuł 171
(ogłoszenie zmiany Konstytucji)
Zmiana
Konstytucji wchodzi w życie wraz z ogłoszeniem jej w Zgromadzeniu
Państwowym.
Artykuł 172
Niniejsza
Konstytucja wchodzi w życie wraz z jej ogłoszeniem.
Artykuł 173
Przepisy
niniejszej Konstytucji znajdują zastosowanie od dnia jej ogłoszenia,
chyba że Ustawa
Konstytucyjna przepisy wprowadzające Konstytucję stanowi inaczej.
Artykuł 174
W celu
wykonania niniejszej Konstytucji i w celu przygotowania do stosowania
jej
postanowień, uchwalona zostanie stosowna ustawa konstytucyjna.
Ustawa
konstytucyjna winna być uchwalona większością co najmniej
dwóch trzecich głosów
wszystkich posłów w każdej z izb Skupsztiny.
[1] W słoweńskim tekście konstytucji i ustawy konstytucyjnej nazwy organów państwowych i innych instytucji publicznych (np. prezydent, sąd konstytucyjny, zgromadzenie państwowe) są pisane odmiennie niż w polskich tekstach tego rodzaju, małą literą. W niniejszym tłumaczeniu nie zachowano tej zasady.
[2] Ust. 1 art. 50 zmieniony ustawą z dnia 15 czerwca 2004 r.
[3] Art. 68 był nowelizowany dwukrotnie. W dn. 14 lipca 1997 r. nadano mu brzmienie: „Cudzoziemcy mogą, pod warunkiem wzajemności, nabywać prawo własności nieruchomości na zasadach określonych ustawą lub umową międzynarodową ratyfikowaną przez Zgromadzenie Państwowe. Ustawa lub umowa, o których mowa w poprzednim ustępie, podlegają przyjęciu przez Zgromadzenie Państwowe większością dwu trzecich głosów ogólnej liczby posłów”. Obecną treść temu artykułowi nadała ustawa konstytucyjna z dnia 27 lutego 2003 r.
[4] W oryginale: „zivlljensko okolje”.
[5] Ust. 5 art. 80 dodany ustawą z dnia 25 lipca 2000 r.
[6] Ust. 2 i 3 art. 140 w brzmieniu ustawy z dnia 20 czerwca 2006 r.
[7] W oryginale: „pokrajina” – nowy tytuł art. 143.