ZALECENIE NR 1286 (1996 r.) ZGROMADZENIA PARLAMENTARNEGO W SPRAWIE EUROPEJSKIEJ
STRATEGII NA RZECZ DZIECI
( 1 )
1. Zgromadzenie w swojej Rezolucji nr 1011 (1968 r.) w sprawie sytuacji kobiet
i dzieci w byłej Jugosławii wezwało, by wszystkie państwa zgromadzone w Radzie
Europy, poparły zasadę "dzieci przede wszystkim", aby uznały prawa dzieci, ich
powszechność i niepodzielność oraz zaspokoiły ich podstawowe potrzeby zarówno w samej Europie, jak i na pozostałych kontynentach.
2. Zgromadzenie w Rozporządzeniu nr 491 (1993 r.) zdecydowało, by we współpracy
z UNICEF opracować strategię na rzecz dzieci w wieku do lat osiemnastu, która w
skali europejskiej mogłaby stanowić inspirację i wskazówkę dla osób odpowiedzialnych za decyzje polityczne wyższego szczebla oraz wszystkich, którzy aktywnie
angażują się w sprawy dzieci we właściwych sferach swej działalności. Zgromadzenie pragnie wyrazić szczególne uznanie organizacji UNICEF, bez której doświadczenia i wiedzy fachowej taka strategia nie byłaby możliwa.
3. Zgromadzenie stwierdza, iż na naszym bogatym i rozwiniętym kontynencie,
jakim jest Europa, prawa dziecka są nadal dalekie od urzeczywistnienia i że
dzieci są często pierwszymi ofiarami konfliktów zbrojnych, recesji, ubóstwa i
konkretnych ograniczeń budżetowych.
4. W związku z powyższym Zgromadzenie uznaje za ważne, aby pomóc Państwom,
by w warunkach wewnętrznych wprowadziły w życie zobowiązania przyjęte na
siebie na mocy Konwencji Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych,
celem promowania zmian w sposobie postrzegania dzieci, jako osób mających prawa
oraz
do zachęcania do ich aktywnego i odpowiedzialnego udziału w życiu rodziny i
społeczeństwa.
5. Dzieci są obywatelami społeczeństwa dnia dzisiejszego i przyszłości.
Społeczeństwo zobowiązane jest zapewnić dzieciom długofalowe wsparcie i musi
uznawać prawa rodziny w interesie dziecka. Uwzględnianie praw dzieci, ich
interesów i potrzeb musi mieć w polityce znaczenie priorytetowe. Zgromadzenie
wyraża przekonanie, iż poszanowanie praw dziecka i większa równość dzieci i
dorosłych pomoże w porozumieniu między pokoleniami i przyczyni się do umacniania
demokracji.
6. Zgromadzenie zaleca, by Komitet Ministrów wezwał kraje członkowskie Rady Europy:
- i.i aby, jeśli dotychczas tego nie uczyniły, ratyfikowały Konwencję Praw
Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych, zlikwidowały wszelkie ograniczenia
i wprowadziły tę konwencję w życie zgodnie z jej duchem i literą dokonując
rewizji i odpowiednich zmian w ustawodawstwie i obowiązujących przepisach;
- ii. aby ratyfikowały wszelkie właściwe konwencje Rady Europy dotyczące
praw i ochrony dzieci, a w szczególności uchwaloną niedawno Konwencję w
sprawie egzekwowania praw dziecka.
7. Zgromadzenie zaleca ponadto Komitetowi Ministrów, aby zachęcił kraje zgromadzone w Radzie Europy, aby w swej polityce nadały prawom dziecka znaczenie
priorytetowe poprzez:
- i. przyjęcie na szczeblu krajowym i lokalnym polityki w sprawach dotyczących
dzieci, w ramach której będzie dążyć się do pełnej realizacji Konwencji Praw
Dziecka, która uznaje najlepszy interes dziecka za naczelną zasadę, jaką
powinny się kierować wszelkie działania i która pozwoli przewidywać określone
sytuacje zamiast zwalczania zagrożeń lub problemów, gdy te już wystąpią;
- ii. uczynić dzieci bardziej widocznymi poprzez systematyczne gromadzenie
informacji, a w szczególności wiarygodnych, szczegółowych (w podziale według
wieku i płci) i porównywalnych danych statystycznych, które umożliwiają
określanie ich potrzeb oraz problemów wymagających priorytetowych działań
politycznych;
- iii. przyjęcie wszechstronnego, spójnego i skoordynowanego podejścia
w polityce dotyczącej dzieci, które zachęcałoby do tworzenia na wszystkich szczeblach, na jakich rozważa się lub podejmuje decyzje, a w szczególności na
szczeblu ministerialnym, multidyscyplinarnych struktur oraz sprzyjać
tworzeniu ogólnokrajowych koalicji wszystkich właściwych partnerów;
- iv. mianowanie komisarza (rzecznika praw) ds. dzieci lub innego organu, który gwarantowałby niezależność, odpowiadał za poprawę życia dzieci i był
dostępny dla publiczności za pośrednictwem lokalnych biur;
- v. zapewnienie, szczególnie na szczeblach, na których podejmowane są
istotne decyzje, by interesy i potrzeby dzieci były zawsze należycie rozpatrywane i uwzględniane poprzez na przykład wprowadzenie praktyki "stwierdzania
wpływu na dzieci", określające sposób ustalania ewentualnego wpływu, jaki
mogą mieć na dzieci wszelkie proponowane środki prawne, administracyjne lub
inne we wszystkich dziedzinach, na przykład w dziedzinie pomocy prawnej;
- vi. inwestowanie w dzieci i nadanie im priorytetowej pozycji w
budżetach wszystkich szczebli (krajowym, regionalnym, lokalnym) poprzez przydział
odpowiednich i godziwych środków w stosunku do środków przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb pozostałych grup społecznych;
- vii. zagwarantowanie obecnego poziomu wkładu i dotacji do różnych krajowych i międzynarodowych organizacji zajmujących się opieką nad dziećmi.
8. Komitet Ministrów powinien zdecydowanie wezwać te Państwa:
- i. do zagwarantowania w drodze wyraźnego wyrażenia w tekstach konstytucji
lub prawie krajowym praw obywatelskich i politycznych oraz ekonomicznych, społecznych i kulturalnych, o których mowa w Konwencji Praw Dziecka Organizacji
Narodów Zjednoczonych;
- ii. do zagwarantowania wszystkim dzieciom prawa do bezpłatnego i o wysokiej
jakości wykształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym i średnim;
- iii. do informowania dzieci oraz ich rodziców o przysługujących im prawach
poprzez szerokie publikowanie i upowszechnianie tekstu Konwencji Praw Dziecka
za pośrednictwem wszelkich możliwych środków w tym także środków przekazu oraz
wprowadzenie edukacji w zakresie praw i obowiązków dziecka do programów szkolnych
poczynając od szczebla podstawowego;
- iv. do zachęcania środków przekazu, a szczególnie mediów wizualnych, do
promowania praw dzieci do zdrowego i harmonijnego rozwoju, co dotyczy
szczególnie produkcji przeznaczonych dla dzieci, do wyeliminowania przemocy
i ukazywania wartości społecznie pozytywnych;
- v. do informowania dzieci o środkach, jakie przysługują im w przypadku
naruszenia ich fundamentalnych praw oraz aby do tego, by na przykład
rozciągnęły na dzieci możliwość korzystania z bezpłatnych linii pomocy,
wyspecjalizowanych adwokatów oraz stworzenie przyjaznych dla dziecka systemów
sądowniczych i administracyjnych rozpatrujących wnioski poszczególnych dzieci
o ochronę przed wszelkimi formami nadużyć;
- vi. zapewnienia specjalistycznych szkoleń w zakresie praw dziecka
wszystkim osobom, które z racji pełnionego zawodu wchodzą w kontakt z dziećmi,
w tym nauczycielom, różnym pracownikom sądownictwa, pracownikom społecznym
itp.;
- vii. umożliwienia, by zawsze przy podejmowaniu decyzji dotyczących dzieci, ich opinie były wysłuchiwane oraz do umożliwienia im aktywnego uczestnictwa
w sposób odpowiedzialny i właściwy dla ich możliwości we wszystkich sferach
życia społecznego - w rodzinie, w społecznościach lokalnych, w szkołach i
innych instytucjach, w sprawach sądowych oraz władzach państwowych;
- viii. uczenia dzieci obywatelskiej odpowiedzialności, zachęcania ich
do tego, by interesowały się sprawami publicznymi oraz ponownego rozpatrzenia
wieku, w którym młodzi ludzie mogą głosować;
- ix. popierania edukacji mającej na celu zapobieganie rasizmowi,
nietolerancji politycznej i religijnej oraz przemocy i nauki tolerancji
i pokojowego rozwiązywania konfliktów;
- x. zwracania szczególnej uwagi na sytuację i szczególne potrzeby dzieci
imigrantów i uciekinierów oraz dzieci z marginesu społecznego;
- xi. podkreślania wobec rodziców, rodzin, nauczycieli i wszystkich
uczestniczących pośrednio i bezpośrednio w procesie wychowawczym, iż w
cywilizowanym społeczeństwie odpowiedzialność i obowiązki wiążą się ściśle z
prawami i przywilejami.
9. Zgromadzenie zaleca również, by Komitet Ministrów poprosił te Państwa o to,
by w celu nadania wiarygodności i spójności debacie na temat praw dziecka,
nadały jej rzeczywisty wyraz poza Europą poprzez:
- i. zobowiązanie się do podjęcia prac nad tym, by postanowienia Konwencji
Praw Dziecka były przestrzegane na całym świecie poprzez zastosowanie
właściwych środków mających na celu zwalczanie eksploatacji dzieci i ich
ochronę przed skutkami konfliktów zbrojnych;
- ii. promowanie międzynarodowej współpracy, a w szczególności poprzez
zwiększenie pomocy dla krajów rozwijających się do co najmniej 0,7% PKB i
przeznaczenie co najmniej 20% świadczonej przez nie pomocy na podstawowe
świadczenia socjalne niezbędne dla rozwoju człowieka;
- iii. powszechne przyjęcie bardziej wyrozumiałego stanowiska wobec
spłaty przez takie kraje zadłużenia zaciągniętego wobec międzynarodowych
organizacji pomocy ds. rozwoju międzynarodowego.
10. Na koniec Zgromadzenie zleca, by Komitet Ministrów:
- i. utworzył w ramach Rady Europy stały interdyscyplinarny organ międzyrządowy zdolny do rozwiązywania wszelkich problemów dotyczących dzieci;
- ii. polecił mu, by w ramach swojego zakresu zadań sporządzał doroczny
raport o stanie dzieci w Europie, który w sposób wyczerpujący będzie ukazywać sytuację dzieci oraz przedstawiać w zarysie pozytywne osiągnięcia;
raport taki, który będzie przedkładany Zgromadzeniu Parlamentarnemu, pozwoli
określić co jeszcze należy zrobić dla zaspokojenia wymagań Konwencji Praw
Dziecka; raport będzie co roku przedmiotem obrad właściwej komisji Zgromadzenia
Parlamentarnego;
- iii. zaangażować pozostałe kompetentne organizacje międzynarodowe,
a w szczególności Komisję Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych,
Parlament Europejski, UNICEF, różne właściwe organizacje pozarządowe i same
dzieci w działania tego organu we właściwej formie;
- iv. przekazać niniejsze zalecenie Państwom zgromadzonym w Radzie Europy,
wyżej wymienionym organizacjom oraz Konferencji podsumowującej poświęconej
interdyscyplinarnemu projektowi dotyczącemu polityki wobec dzieci (Closing
Conference on the Multidisciplinary Project on Childhood Policies ),
który odbędzie się w Lipsku wiosną 1996 r.
1)
Obrady Zgromadzenia w dniu 24 stycznia 1996 r. (IV posiedzenie). Patrz Dokument nr 7436, sprawozdanie Komisji ds. Socjalnych, Zdrowia i Rodziny (sprawozdawca: pan Cox) oraz Dokument nr 7473, opinia Komisji ds. Zagadnień Prawnych i Praw Człowieka (sprawozdawca: pani Err). Tekst przyjęty przez Zgromadzenie 24