ZALECENIE NR 1286 (1996 r.) ZGROMADZENIA PARLAMENTARNEGO W SPRAWIE EUROPEJSKIEJ STRATEGII NA RZECZ DZIECI ( 1 )

1. Zgromadzenie w swojej Rezolucji nr 1011 (1968 r.) w sprawie sytuacji kobiet i dzieci w byłej Jugosławii wezwało, by wszystkie państwa zgromadzone w Radzie Europy, poparły zasadę "dzieci przede wszystkim", aby uznały prawa dzieci, ich powszechność i niepodzielność oraz zaspokoiły ich podstawowe potrzeby zarówno w samej Europie, jak i na pozostałych kontynentach.

2. Zgromadzenie w Rozporządzeniu nr 491 (1993 r.) zdecydowało, by we współpracy z UNICEF opracować strategię na rzecz dzieci w wieku do lat osiemnastu, która w skali europejskiej mogłaby stanowić inspirację i wskazówkę dla osób odpowiedzialnych za decyzje polityczne wyższego szczebla oraz wszystkich, którzy aktywnie angażują się w sprawy dzieci we właściwych sferach swej działalności. Zgromadzenie pragnie wyrazić szczególne uznanie organizacji UNICEF, bez której doświadczenia i wiedzy fachowej taka strategia nie byłaby możliwa.

3. Zgromadzenie stwierdza, iż na naszym bogatym i rozwiniętym kontynencie, jakim jest Europa, prawa dziecka są nadal dalekie od urzeczywistnienia i że dzieci są często pierwszymi ofiarami konfliktów zbrojnych, recesji, ubóstwa i konkretnych ograniczeń budżetowych.

4. W związku z powyższym Zgromadzenie uznaje za ważne, aby pomóc Państwom, by w warunkach wewnętrznych wprowadziły w życie zobowiązania przyjęte na siebie na mocy Konwencji Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych, celem promowania zmian w sposobie postrzegania dzieci, jako osób mających prawa oraz do zachęcania do ich aktywnego i odpowiedzialnego udziału w życiu rodziny i społeczeństwa.

5. Dzieci są obywatelami społeczeństwa dnia dzisiejszego i przyszłości. Społeczeństwo zobowiązane jest zapewnić dzieciom długofalowe wsparcie i musi uznawać prawa rodziny w interesie dziecka. Uwzględnianie praw dzieci, ich interesów i potrzeb musi mieć w polityce znaczenie priorytetowe. Zgromadzenie wyraża przekonanie, iż poszanowanie praw dziecka i większa równość dzieci i dorosłych pomoże w porozumieniu między pokoleniami i przyczyni się do umacniania demokracji.

6. Zgromadzenie zaleca, by Komitet Ministrów wezwał kraje członkowskie Rady Europy:

i.i aby, jeśli dotychczas tego nie uczyniły, ratyfikowały Konwencję Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych, zlikwidowały wszelkie ograniczenia i wprowadziły tę konwencję w życie zgodnie z jej duchem i literą dokonując rewizji i odpowiednich zmian w ustawodawstwie i obowiązujących przepisach;
ii. aby ratyfikowały wszelkie właściwe konwencje Rady Europy dotyczące praw i ochrony dzieci, a w szczególności uchwaloną niedawno Konwencję w sprawie egzekwowania praw dziecka.

7. Zgromadzenie zaleca ponadto Komitetowi Ministrów, aby zachęcił kraje zgromadzone w Radzie Europy, aby w swej polityce nadały prawom dziecka znaczenie priorytetowe poprzez:

i. przyjęcie na szczeblu krajowym i lokalnym polityki w sprawach dotyczących dzieci, w ramach której będzie dążyć się do pełnej realizacji Konwencji Praw Dziecka, która uznaje najlepszy interes dziecka za naczelną zasadę, jaką powinny się kierować wszelkie działania i która pozwoli przewidywać określone sytuacje zamiast zwalczania zagrożeń lub problemów, gdy te już wystąpią;
ii. uczynić dzieci bardziej widocznymi poprzez systematyczne gromadzenie informacji, a w szczególności wiarygodnych, szczegółowych (w podziale według wieku i płci) i porównywalnych danych statystycznych, które umożliwiają określanie ich potrzeb oraz problemów wymagających priorytetowych działań politycznych;
iii. przyjęcie wszechstronnego, spójnego i skoordynowanego podejścia w polityce dotyczącej dzieci, które zachęcałoby do tworzenia na wszystkich szczeblach, na jakich rozważa się lub podejmuje decyzje, a w szczególności na szczeblu ministerialnym, multidyscyplinarnych struktur oraz sprzyjać tworzeniu ogólnokrajowych koalicji wszystkich właściwych partnerów;
iv. mianowanie komisarza (rzecznika praw) ds. dzieci lub innego organu, który gwarantowałby niezależność, odpowiadał za poprawę życia dzieci i był dostępny dla publiczności za pośrednictwem lokalnych biur;
v. zapewnienie, szczególnie na szczeblach, na których podejmowane są istotne decyzje, by interesy i potrzeby dzieci były zawsze należycie rozpatrywane i uwzględniane poprzez na przykład wprowadzenie praktyki "stwierdzania wpływu na dzieci", określające sposób ustalania ewentualnego wpływu, jaki mogą mieć na dzieci wszelkie proponowane środki prawne, administracyjne lub inne we wszystkich dziedzinach, na przykład w dziedzinie pomocy prawnej;
vi. inwestowanie w dzieci i nadanie im priorytetowej pozycji w budżetach wszystkich szczebli (krajowym, regionalnym, lokalnym) poprzez przydział odpowiednich i godziwych środków w stosunku do środków przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb pozostałych grup społecznych;
vii. zagwarantowanie obecnego poziomu wkładu i dotacji do różnych krajowych i międzynarodowych organizacji zajmujących się opieką nad dziećmi.

8. Komitet Ministrów powinien zdecydowanie wezwać te Państwa:

i. do zagwarantowania w drodze wyraźnego wyrażenia w tekstach konstytucji lub prawie krajowym praw obywatelskich i politycznych oraz ekonomicznych, społecznych i kulturalnych, o których mowa w Konwencji Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych;
ii. do zagwarantowania wszystkim dzieciom prawa do bezpłatnego i o wysokiej jakości wykształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym i średnim;
iii. do informowania dzieci oraz ich rodziców o przysługujących im prawach poprzez szerokie publikowanie i upowszechnianie tekstu Konwencji Praw Dziecka za pośrednictwem wszelkich możliwych środków w tym także środków przekazu oraz wprowadzenie edukacji w zakresie praw i obowiązków dziecka do programów szkolnych poczynając od szczebla podstawowego;
iv. do zachęcania środków przekazu, a szczególnie mediów wizualnych, do promowania praw dzieci do zdrowego i harmonijnego rozwoju, co dotyczy szczególnie produkcji przeznaczonych dla dzieci, do wyeliminowania przemocy i ukazywania wartości społecznie pozytywnych;
v. do informowania dzieci o środkach, jakie przysługują im w przypadku naruszenia ich fundamentalnych praw oraz aby do tego, by na przykład rozciągnęły na dzieci możliwość korzystania z bezpłatnych linii pomocy, wyspecjalizowanych adwokatów oraz stworzenie przyjaznych dla dziecka systemów sądowniczych i administracyjnych rozpatrujących wnioski poszczególnych dzieci o ochronę przed wszelkimi formami nadużyć;
vi. zapewnienia specjalistycznych szkoleń w zakresie praw dziecka wszystkim osobom, które z racji pełnionego zawodu wchodzą w kontakt z dziećmi, w tym nauczycielom, różnym pracownikom sądownictwa, pracownikom społecznym itp.;
vii. umożliwienia, by zawsze przy podejmowaniu decyzji dotyczących dzieci, ich opinie były wysłuchiwane oraz do umożliwienia im aktywnego uczestnictwa w sposób odpowiedzialny i właściwy dla ich możliwości we wszystkich sferach życia społecznego - w rodzinie, w społecznościach lokalnych, w szkołach i innych instytucjach, w sprawach sądowych oraz władzach państwowych;
viii. uczenia dzieci obywatelskiej odpowiedzialności, zachęcania ich do tego, by interesowały się sprawami publicznymi oraz ponownego rozpatrzenia wieku, w którym młodzi ludzie mogą głosować;
ix. popierania edukacji mającej na celu zapobieganie rasizmowi, nietolerancji politycznej i religijnej oraz przemocy i nauki tolerancji i pokojowego rozwiązywania konfliktów;
x. zwracania szczególnej uwagi na sytuację i szczególne potrzeby dzieci imigrantów i uciekinierów oraz dzieci z marginesu społecznego;
xi. podkreślania wobec rodziców, rodzin, nauczycieli i wszystkich uczestniczących pośrednio i bezpośrednio w procesie wychowawczym, iż w cywilizowanym społeczeństwie odpowiedzialność i obowiązki wiążą się ściśle z prawami i przywilejami.

9. Zgromadzenie zaleca również, by Komitet Ministrów poprosił te Państwa o to, by w celu nadania wiarygodności i spójności debacie na temat praw dziecka, nadały jej rzeczywisty wyraz poza Europą poprzez:

i. zobowiązanie się do podjęcia prac nad tym, by postanowienia Konwencji Praw Dziecka były przestrzegane na całym świecie poprzez zastosowanie właściwych środków mających na celu zwalczanie eksploatacji dzieci i ich ochronę przed skutkami konfliktów zbrojnych;
ii. promowanie międzynarodowej współpracy, a w szczególności poprzez zwiększenie pomocy dla krajów rozwijających się do co najmniej 0,7% PKB i przeznaczenie co najmniej 20% świadczonej przez nie pomocy na podstawowe świadczenia socjalne niezbędne dla rozwoju człowieka;
iii. powszechne przyjęcie bardziej wyrozumiałego stanowiska wobec spłaty przez takie kraje zadłużenia zaciągniętego wobec międzynarodowych organizacji pomocy ds. rozwoju międzynarodowego.

10. Na koniec Zgromadzenie zleca, by Komitet Ministrów:

i. utworzył w ramach Rady Europy stały interdyscyplinarny organ międzyrządowy zdolny do rozwiązywania wszelkich problemów dotyczących dzieci;
ii. polecił mu, by w ramach swojego zakresu zadań sporządzał doroczny raport o stanie dzieci w Europie, który w sposób wyczerpujący będzie ukazywać sytuację dzieci oraz przedstawiać w zarysie pozytywne osiągnięcia; raport taki, który będzie przedkładany Zgromadzeniu Parlamentarnemu, pozwoli określić co jeszcze należy zrobić dla zaspokojenia wymagań Konwencji Praw Dziecka; raport będzie co roku przedmiotem obrad właściwej komisji Zgromadzenia Parlamentarnego;
iii. zaangażować pozostałe kompetentne organizacje międzynarodowe, a w szczególności Komisję Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych, Parlament Europejski, UNICEF, różne właściwe organizacje pozarządowe i same dzieci w działania tego organu we właściwej formie;
iv. przekazać niniejsze zalecenie Państwom zgromadzonym w Radzie Europy, wyżej wymienionym organizacjom oraz Konferencji podsumowującej poświęconej interdyscyplinarnemu projektowi dotyczącemu polityki wobec dzieci (Closing Conference on the Multidisciplinary Project on Childhood Policies ), który odbędzie się w Lipsku wiosną 1996 r.

1) Obrady Zgromadzenia w dniu 24 stycznia 1996 r. (IV posiedzenie). Patrz Dokument nr 7436, sprawozdanie Komisji ds. Socjalnych, Zdrowia i Rodziny (sprawozdawca: pan Cox) oraz Dokument nr 7473, opinia Komisji ds. Zagadnień Prawnych i Praw Człowieka (sprawozdawca: pani Err). Tekst przyjęty przez Zgromadzenie 24