IV. Przedsięwzięcia


        1. Intensyfikacja trwałego transgranicznego zagospodarowania przestrzennego i polityki regionalnej

        Celem intensyfikacji transgranicznego zagospodarowania przestrzennego i polityki regionalnej należałoby podjąć przede wszystkim następujące przedsięwzięcia:
    –   bieżącą transgraniczną obserwację rozwoju przestrzennego za pomocą analiz społeczno-ekonomicznych;
    –   regularne, transgraniczne uzgadnianie wszelkich planów dotyczących ładu przestrzennego;
    –   opracowywanie i uzupełnianie katalogu problemów regionów granicznych;
    –   sporządzanie regionalnych transgranicznych rozwiązań wzorcowych i planów ładu przestrzennego oraz uwzględnienie ich w narodowym i sektorowym planowaniu przestrzennym;
    –   opracowywanie wspólnych transgranicznych planów regionalnych o bezpośredniej mocy obowiązującej w postaci szeroko zakrojonych wytycznych transgranicznego zagospodarowania przestrzennego;
    –   transgraniczne planowanie lokalne zapoczątkowane zintensyfikowaniem korelowania wszelkich planów;
    –   uzgadnianie i współudział w ważnych przedsięwzięciach transgranicznych oraz założeniach zagospodarowania przestrzennego i polityki regionalnej;
    –   stopniowe uzgadnianie instrumentów rozwoju regionalno-politycznego mających za zadanie wspieranie stref przygranicznych;
    –   wzajemny udział obywateli, gmin i regionów pogranicza we wszystkich ważniejszych planach i przedsięwzięciach dotyczących ładu przestrzennego.
        Przedsięwzięcia te z dziedziny zagospodarowania i polityki regionalnej powinny zostać włączone – do "Regionalnych i transgranicznych koncepcji rozwoju" oraz do "Programów operacyjnych" (jak np. INTERREG, PHARE).


        2. Infrastruktura i gospodarka

        2.1. Umacnianie regionów granicznych we współzawodnictwie europejskim o zdobywanie należnej pozycji
        Celem polityki regionalnej dotyczącej infrastruktury i gospodarki w regionach granicznych i transgranicznych powinno być dążenie do wzajemnego skoordynowania, a ostatecznie do zharmonizowania infrastrukturalnych, gospodarczych i społecznych przedsięwzięć i norm oraz do niwelowania różnic w rozwoju powstałych wskutek istnienia granic. Dlatego też niezbędne jest podporządkowanie tej polityki podstawowym celom polityki narodowej i europejskiej w takich dziedzinach jak np. polityka agrarna, strukturalna, zagospodarowania przestrzennego, regionalna, społeczna itp. "Regionalne i transgraniczne koncepcje rozwoju" oraz "Programy operacyjne" powinny być opracowywane i uzupełniane staraniem regionów granicznych i transgranicznych oraz jako podstawa ich wspólnego rozwoju.


        2.2. Poprawa infrastruktury komunikacyjnej
        Połączenia komunikacyjne i sieci zaopatrzenia w energię mają rosnące znaczenie międzynarodowe. Dlatego zaliczane są do najistotniejszych przedsięwzięć i instrumentów polityki zagospodarowania przestrzennego oraz polityki regionalnej w regionach transgranicznych. Budowa, względnie rozbudowa sieci dróg i połączeń kolejowych, lotnisk, szlaków żeglugi wodnej i portów ma dla obszarów przygranicznych – borykających się po dziś dzień ze skutkami swego peryferyjnego położenia – ogromne znaczenie zarówno w skali państwowej jak i europejskiej. Dzięki temu zostaną stworzone niezbędne przesłanki współpracy transgranicznej. Połączenia międzynarodowe przebiegające przez regiony graniczne i transgraniczne muszą łączyć je z centralnymi ośrodkami w głębi kraju. Bowiem dopiero specyficzne dla danego regionu połączenia i wykorzystanie zakrojonej na szeroką skalę infrastruktury ładu przestrzennego sprawią, że wyeliminowane zostaną tzw. "wąskie gardła" spowodowane przygranicznym usytuowaniem i regiony te staną się pomostami między państwami, a jednocześnie dojdzie do wewnętrznej aktywizacji obszarów pogranicza. Międzynarodowe połączenia nie mogą uczynić z regionów granicznych i transgranicznych wyłącznie obszarów tranzytowych. Przy budowie względnie rozbudowie infrastruktury komunikacyjnej należy uwzględniać zarówno interesy ludzi żyjących na tych terenach, jak i wymogi ochrony środowiska naturalnego, przyrody i krajobrazu. Projekty dotyczące infrastruktury komunikacyjnej należy zrealizować wyłącznie w przypadku równoprawnego udziału zainteresowanych regionów granicznych i transgranicznych. Następujące przedsięwzięcia mogą przyczynić się do rozwoju regionów granicznych i transgranicznych:
    –   ukierunkowanie celów polityki komunikacyjnej w oparciu o wspólną strategię w dziedzinie polityki ładu przestrzennego, polityki regionalnej i europejskiej, nie tylko zaś na usprawnienie aktualnego stanu w ruchu komunikacyjnym i jego przepustowości,
    –   rozbudowa w określonych regionach granicznych połączeń infrastrukturalnych o dalekim zasięgu w celu przezwyciężenia ich dotychczasowej peryferyjności (Europa Południowa, Pireneje, Alpy, Europa Środkowa i Wschodnia) oraz dostosowania środków transportu do uwarunkowań przestrzennych,
    –   likwidowanie istniejących luk w połączeniach transgranicznych w drodze powiązania ze sobą regionalnych, narodowych i transeuropejskich osi oraz sieci komunikacyjnych,
    –   wspólne, a nie oparte na konkurencji planowanie nowych i rozwój istniejących już portów lotniczych,
    –   rozbudowa transgranicznych sieci dróg dla granicznego ruchu osobowego, usuwanie przeszkód w korzystaniu z nich, a także niwelowanie utrudnień wynikających z systemów taryfowych,
    –   budowa, względnie rozbudowa przejść granicznych na wszystkich zewnętrznych granicach Unii Europejskiej, a także w Europie Środkowej i Wschodniej celem skrócenia czasu oczekiwania i przyspieszenia biegu transportu,
    –   rozbudowa, względnie budowa uzgodnionych na szczeblu transgranicznym terminali transportu kombinowanego i centrów przeładunkowego ruchu towarowego,
    –   rozbudowa transgranicznych sieci energetycznych,
    –   koordynacja instrumentów wspierania i finansowania po obu stronach granicy, aby stworzyć przesłanki założeń polityki komunikacyjnej służącej przenoszeniu punktu ciężkości transportu na kolej i żeglugę wodną,
    –   korzystanie z programów Unii Europejskiej służących wspieraniu regionów granicznych i celem stworzenia bezpośrednich projektów transgranicznych.


        2.3. Poprawa sieci telekomunikacyjnej i informatycznej
        Rozwój sieci telekomunikacyjnej i informatycznej stwarza dla przyszłego rozwoju regionów granicznych i przygranicznych – zwłaszcza na zewnętrznych granicach Unii Europejskiej i w Europie Środkowej i Wschodniej – przyszłościowe szanse wyjścia z narodowej i europejskiej peryferyjności oraz wyeliminowania następstw niekorzystnego położenia. Dlatego wzywa się Unię Europejską i wszystkie rządy państw, by niezbędne inwestycje w dziedzinie telekomunikacji i informatyki były przeprowadzone w regionach granicznych i transgranicznych co najmniej równocześnie z analogicznymi przedsięwzięciami na pozostałych obszarach o gęstym zaludnieniu i znacznym stopniu uprzemysłowienia. Przy rozbudowie nowoczesnych sieci telekomunikacyjnych nie należy powielać błędów z przeszłości, tak jak to miało miejsce w przypadku inwestycji infrastrukturalnych (np. komunikacja), bowiem tylko w ten sposób obszary dotychczas upośledzone będą mogły korzystać z nowoczesnej telekomunikacji i informatyki. Następujące przedsięwzięcia w dziedzinie telekomunikacji przyczyniać się mogą w decydujący sposób do rozwoju regionów granicznych i transgranicznych oraz do usunięcia uszczerbków spowodowanych peryferyjnym położeniem:
    –   rozbudowa sieci telekomunikacyjnych i informatycznych w systemie ISDN na obszarach przygranicznych,
    –   transgraniczna rozbudowa sieci infostrad o zasięgu ponadregionalnym,
    –   likwidowanie barier administracyjnych, gospodarczych i technicznych w dziedzinie telekomunikacji i informatyki wynikających z nadgranicznego położenia,
    –   tworzenie przygranicznych systemów taryfowych (np. dla telefonii, systemów poczty elektronicznej oraz wizualnego przekazywania danych i informacji),
    –   wspieranie używanych w ruchu transgranicznym central telefonicznych jako ośrodków rozdzielczych telekomunikacji na słabo zaludnionych obszarach przygranicznych,
    –   rozbudowa transgranicznych ośrodków przekazu informacji obejmujących uniwersytety, wyższe szkoły zawodowe i instytucje oświatowe,
    –   transgraniczna wymiana danych między uniwersytetami, placówkami badawczymi etc. Służąca przekazywaniu innowacji, informacji i wyników badań oraz informująca o rozwoju rynku w skali międzynarodowej, możliwościach dotarcia do klienta etc.


        2.4. Poprawa sytuacji gospodarczej
        Podczas gdy infrastruktura na pograniczu często stwarza dopiero przesłanki współpracy gospodarczej, to skoordynowana polityka gospodarcza i zatrudnienia winna bezpośrednio służyć poprawie regionalnego rozwoju gospodarczego w układzie transgranicznym. Pomimo dostrzegalnych różnic gospodarczych w Europie Południowej, Zachodniej, Środkowej i Wschodniej, w europejskich strefach przygranicznych istnieje wiele wspólnych problemów, które przeszkadzają w tworzeniu nowych inwestycji w dziedzinie przemysłu i usług oraz w przeprowadzaniu koniecznej restrukturyzacji istniejącego przemysłu oraz usuwania dysproporcji gospodarczych na obszarach przygranicznych o słabości strukturalnej. W partnerskich związkach na płaszczyźnie regionalnej, państwowej i europejskiej należy bezzwłocznie podjąć następujące przedsięwzięcia zmierzające do:
    –   poprawy transgranicznej kooperacji małych i średnich zakładów produkcyjnych,
    –   rozwoju nowych transgranicznych powiązań pomiędzy producentami i dostawcami (gdy dawne transgraniczne struktury przemysłowe uległy załamaniu, a nowe nie zdążyły się jeszcze rozwinąć),
    –   tworzenia zastępczych miejsc pracy dla osób, których aktywność zawodowa na obszarze granicznym przestanie być aktualna wraz z powstaniem europejskiego rynku wewnętrznego (np. cło, spedycja), bądź też wraz z rosnącą integracją Europy Środkowej i Wschodniej,
    –   rozwiązywania problemów strukturalnych transgranicznego rynku pracy,
    –   transgranicznej kooperacji w dziedzinie zwalczania nielegalnej działalności i pośrednictwa na rynku pracy,
    –   usuwanie czynników ujemnie odbijających się na konkurencyjności, a wynikających z przygranicznego położenia (publiczne i prywatne procedury przetargowe, bariery administracyjne, dumping społeczny, czasowe różnice w sprawności działania sektora pocztowego itp.),
    –   rozwiązywania problemów społecznych wywołanych rosnącym przygranicznym ruchem wahadłowym ludności,
    –   stwarzania przesłanek (placówki, nauczyciele, programy nauczania) umożliwiających naukę języka kraju sąsiedniego we wszystkich typach szkół,
    –   wspierania transgranicznego kształcenia zawodowego przy uwzględnieniu specyfiki wymogów danego państwa,
    –   budowy sieci połączeń na transgranicznym rynku pracy poprzez współdziałanie pracodawców, związków zawodowych i urzędów pracy,
    –   wspólnego wykazywania oraz stwarzania warunków prawnych i podatkowych służących prowadzeniu działalności gospodarczej w transgranicznych ośrodkach przemysłowych, wykorzystanie rosnących stopniowo korzyści finansowych w strefach granicznych, a to nie tylko w kategoriach bezwzględnej konkurencji, lecz także w celu wyrównania i uzupełniania szans,
    –   rozwijania koncepcji turystyki transgranicznej dla wzmożenia ruchu turystycznego jako istotnego czynnika gospodarki lokalnej,
    –   uzgadniania zastosowań instrumentów służących wspieraniu polityki regionalnej i gospodarczej po obu stronach granicy, opracowywania i aktualizacji wspólnych podstawowych danych statystycznych.


        2.5. Usprawnienie działalności placówek zaopatrzenia, obsługi i służb publicznych
        Placówki te mogłyby być w regionach przygranicznych bardziej sensownie zaplanowane, korzystniej finansowane i lepiej wykorzystane, gdyby określono potrzeby w relacjach transgranicznych i porzucono myślenie w kategoriach połowiczności. Dotyczy to w szczególności służby zdrowia (szpitale, centra rehabilitacyjne, domy spokojnej starości), placówek oświatowych (przedszkola, szkoły dwujęzyczne, uniwersytety, wyższe szkoły zawodowe, placówki kształcenia zawodowego) i usług publicznych (pogotowie ratunkowe i ratownictwo, regionalne ośrodki sportowe, policja, osiedla mieszkaniowe). Do przedsięwzięć służących ulepszaniu pracy placówek zaopatrzenia i służb publicznych w obrocie transgranicznym należy zaliczyć:
    –   ustalanie potrzeb jako podstawy dla wspólnego planowania i rozwoju transgranicznych placówek i służb publicznych,
    –   tworzenie transgranicznych związków celowych,
    –   eliminowanie barier prawnych i finansowych,
    –   wspieranie transgranicznych placówek oświatowych oraz systemów dokształcania zawodowego,
    –   planowanie i uruchomienie transgranicznych zakładów utylizacji odpadów i surowców wtórnych,
    –   rozliczanie kosztów transgranicznych placówek zaopatrzenia i służb publicznych w oparciu o obowiązujące w danym państwie przepisy (np. tworzenie funduszy refundacyjnych itd.),
    –   tworzenie zabezpieczonych od strony prawnej transgranicznych planów zapobiegania katastrofom, systemów ratunkowych, itd.


        3. Doskonalenie transgranicznej ochrony środowiska i przyrody

        Powietrze, woda i rozwój przyrody nie zatrzymują się na granicy. Dlatego istnieje potrzeba skuteczniejszej ochrony środowiska i przyrody wykraczającej poza granicę, która powinna być włączona do transgranicznego modelu zagospodarowania przestrzennego. Kształtowanie krajobrazu w regionach granicznych i transgranicznych wymaga takich samych wspólnych działań, jak w przypadku problemów transgranicznych związanych z zanieczyszczaniem powietrza i wody, ograniczaniem ilości odpadów i ich utylizacją, wykorzystaniem surowców wtórnych oraz walką z hałasem. Należy przy tym uwzględnić znaczne różnice w ochronie środowiska naturalnego i przyrody oraz wynikające z tego priorytety w poszczególnych regionach granicznych i transgranicznych. Celem skutecznych i uzgodnionych w kategoriach troski o ład przestrzenny działań w regionach granicznych i transgranicznych należałoby podjąć następujące przedsięwzięcia:
    –   opracowywanie transgranicznych programów ochrony środowiska i przyrody na szczeblu regionalnym, państwowym i europejskim,
    –   tworzenie transgranicznych ośrodków wypoczynku, terenów i parków przyrodniczych oraz krajobrazowych, transgranicznych obszarów ochrony biologicznej,
    –   badanie ochrony środowiska naturalnego pod kątem ewentualnych zagrożeń mogących występować po obu stronach granicy (np. w przypadku planowanej lokalizacji zakładów przemysłowych, wykorzystywania zasobów wód gruntowych, inwestycji obciążających środowisko naturalne),
    –   tworzenie transgranicznych banków danych dotyczących środowiska naturalnego i ekologicznych systemów wczesnego ostrzegania,
    –   dążenie do osiągania coraz wyższych standardów ochrony środowiska po obu stronach granicy,
    –   wyczerpujące informowanie ludności i w miarę możliwości równoprawne wysłuchiwanie zainteresowanych po obu stronach granicy,
    –   transgraniczne systemy informacji i kształcenia jako instrumenty zapobiegania zanieczyszczaniu środowiska naturalnego.


        4. Rozwiązywanie problemów przygranicznego ruchu osobowego

        Liczba osób zatrudnionych po jednej stronie granicy a zamieszkałych po drugiej jest w skali europejskiej znaczna i waha się w zależności od zmian warunków gospodarczych na danych obszarach państw narodowych. Ustawicznie wzrasta liczba osób przekraczających granicę z powodu dokonywania zakupów, w celach turystycznych lub z racji osobistych. W jednoczącej się Europie przygraniczny ruch osobowy musi być zatem traktowany jako zjawisko powszednie. Oczywiste jest, że pojawiają się tu znaczne różnice dotyczące problemów związanych z tym ruchem na wewnętrznych granicach Unii Europejskiej, na jej zewnętrznych granicach z krajami Europy Południowej, Środkowej i Wschodniej, oraz także na granicach Europy Środkowo-Wschodniej. Ponadto należy dostrzegać różnice między legalnym a nielegalnym ruchu wahadłowym osób w pasie przygranicznym. Rozwiązywaniu problemów przygranicznego ruchu osobowego służyć mogą następujące przedsięwzięcia:
    –   stosowanie Europejskiej Karty Praw Socjalnych we wszystkich państwach i regionach granicznych,
    –   wprowadzenie do ustawodawstwa narodowego zasad "Białej Księgi polityki socjalnej Komisji Europejskiej",
    –   opracowywanie regionalnych katalogów transgranicznych praw i obowiązków dla przygranicznego ruchu osobowego,
    –   kontynuacja rozwoju układów o przyjaźni i umów o stowarzyszaniu państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz krajów basenu Morza Śródziemnego ze swoimi bezpośrednimi sąsiadami oraz z Unią Europejską celem rozwiązywania problemów przygranicznego ruchu osobowego na zewnętrznych granicach UE oraz w samej Europie Środkowej i Wschodniej,
    –   poprawa współdziałania między policją, urzędnikami celnymi i służbami ochrony granic w celu transgranicznego zwalczania przestępczości przy jednoczesnym wsparciu przez odpowiednie władze w euroregionach,
    –   otwarcie i ulepszenie tzw. "małego" ruchu granicznego dla mieszkańców stref nadgranicznych (utrzymywanie małych przejść na tzw. "zielonych granicach", etc.),
    –   uproszczenie kontroli granicznej dla osób, które w ruchu wahadłowym zmuszone są do przekraczania granicy kilka razy dziennie,
    –   wprowadzenie przedsięwzięć umożliwiających rekompensatę zmiennych dochodów i wahań kursów walut uwarunkowanych sytuacją przygraniczną,
    –   ulepszona ochrona miejsc pracy osób przekraczających granicę w ruchu wahadłowym ze względów zarobkowych,
    –   usuwanie dysproporcji w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, opodatkowania, etc.,
    –   poprawa transgranicznej ochrony praw konsumentów.


        5. Wspieranie transgranicznej współpracy kulturalnej

        Usuwanie nieufności i budowanie wzajemnego zaufania oraz bliskich kontaktów z obywatelami są istotnymi czynnikami we wszelkiej współpracy transgranicznej. Stanowi ona ważną przesłankę wszystkich przyszłych przedsięwzięć prowadzących do rozwoju wzajemnego zaufania. Znajomość całokształtu regionu pogranicza, jego uwarunkowań geograficznych, strukturalnych, gospodarczych, społeczno-kulturalnych i historycznych jest przesłanką aktywnego współuczestnictwa obywateli i wszystkich innych partnerów. Jest to ściśle powiązane z nieskrępowanym przez istniejące granice odbywaniem wspólnych spotkań na gruncie społeczno-kulturalnym. Regiony graniczne i transgraniczne pragną i mogą wnosić istotny wkład w rozwój intensywnych kontaktów i powiązań w duchu integracji europejskiej, nie rezygnując przy tym ze swej bogatej różnorodności kulturowej. Transgraniczna współpraca kulturalna przyczynia się również do lepszego zrozumienia etnicznych i narodowych mniejszości oraz znalezienia dla ich problemów koniecznych rozwiązań. Tym samym stanowi istotny wkład w dzieło tolerancji i porozumienia między narodami. Władze polityczne i administracyjne oraz prasa, radio i telewizja winny stwarzać przesłanki dobrosąsiedzkich stosunków i przyczyniać się do usuwania uprzedzeń. Transgraniczna współpraca kulturalna staje się częścią składową rozwoju regionalnego przez:
    –   udział obywateli, władz oraz ugrupowań politycznych i społecznych po obu stronach granicy,
    –   upowszechnianie w sposób trwały i powtarzalny informacji o uwarunkowaniach geograficznych, strukturalnych, gospodarczych, społeczno-kulturalnych i historycznych regionów transgranicznych,
    –   przedstawianie regionów transgranicznych na mapach i atlasach, na łamach publikacji oraz w materiałach służących nauczaniu,
    –   wykształcenie kręgu zaangażowanych specjalistów upowszechniających wiadomości związane z danym regionem,
    –   udział Kościołów, szkół, placówek kształcenia dla dorosłych i młodzieży, instytucji ochrony zabytków, stowarzyszeń reprezentujących różne dziedziny życia kulturalnego, bibliotek, muzeów etc. Jako czynnych partnerów w dziele pokojowego rozwoju i współistnienia narodów w strefach granicznych,
    –   wspieranie partnerstwa, spotkań młodzieżowych i rodzinnych, imprez sportowych, wymiany urzędników, seminariów, zjazdów studyjnych i spotkań ekumenicznych, seminariów fachowych etc. Dotyczących transgranicznej tematyki regionalnej,
    –   poszanowanie wspieranie mniejszości narodowych np. poprzez wzajemne i obowiązujące prawnie oświadczenia oraz gwarancje rządowe służące ocaleniu ich własnej kultury oraz tworzeniu odpowiednich placówek (szkoły, biblioteki itd.), a także przez ratyfikację konwencji Rady Europy dotyczącej ochrony mniejszości i ich języków,
    –   włączenie języka kraju sąsiedzkiego do programów nauczania wszystkich typów szkół,
    –   równouprawnienie i upowszechnienie znajomości języka kraju sąsiedzkiego, względnie dialektów jako części składowej transgranicznego rozwoju regionalnego i przesłanki umożliwiającej wzajemne komunikowanie się,
    –   popieranie nauki języków i wzajemnych kontaktów jako środka umożliwiającego adaptację ludności do warunków życia i spędzania wolnego czasu w społeczności europejskiej,
    –   współpracę środków masowego przekazu dzięki wspólnym, ciągłym publikacjom prasowym i informacyjnym oraz programom emitowanym w transgranicznej lub regionalnej sieci radiowej i telewizyjnej,
    –   rozbudowywanie oraz wspólne wspieranie istniejących instytucji kulturalnych jako transgranicznych placówek służących ogólnoregionalnej prezentacji i wykorzystaniu (zespoły sceniczne, orkiestry, troska o rozwój kultury).


        6. Środki organizacyjne i prawne

        Gospodarka od dawna zorganizowała się i rozwinęła transgranicznie, korzystając często z poparcia państw i czynników europejskich. Dlatego korzystnym byłoby tworzenie transgranicznych instytucji publiczno-prawnych przy współudziale i przynależności do stowarzyszeń terytorialnych – tak regionalnych, jak i lokalnych – które w sposób demokratyczny sterowałyby transgranicznym rozwojem gospodarczym. Wszystkie dotychczas utworzone komisje transgraniczne oraz instancje, które powstaną w przyszłości, powinny – zgodnie z zasadą prospołecznego podejmowania decyzji – angażować do współdziałania czynniki na płaszczyźnie komunalnej i regionalnej lub w drodze umów powodować ich odpowiedzialność. W związku z zaawansowanym rozwojem i zrastającym się rynkiem wewnętrznym wynikają dla Unii Europejskiej i jej państw członkowskich szczególne zobowiązania. Instrumentami prawnymi w tym zakresie są:
    –   zastosowanie Madryckiej Konwencji Ramowej Rady Europy (1981) wraz z Protokołem Dodatkowym, które służą doskonaleniu współpracy transgranicznej między lokalnymi wspólnotami i władzami terytorialnymi. Możliwości wynikające z tej Konwencji stwarzają niezbędne przesłanki dla rozwiązywania problemów w przyszłości w drodze umów zarówno dwustronnych jak i wielostronnych,
    –   opierające się na tym dwustronne lub wielostronne umowy regulujące współpracę transgraniczną na poziomie stowarzyszeń terytorialnych, tak regionalnych jak i lokalnych (przykładowe umowy: BENELUX, Niemcy/Holandia, Włochy/Francja , Włochy/Austria, Francja/Hiszpania, Francja/Niemcy, planowane: Hiszpania/Portugalia),
    –   Europejska Wspólnota Interesów Gospodarczych (EWIG) jako transgraniczny instrument prawny umożliwiający partnerom łączenie fragmentów działalności gospodarczej,
    –   wykorzystanie Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) jako nowej płaszczyzny politycznego i praktycznego współdziałania z regionami granicznymi i transgranicznymi.
        Opierając się o zobowiązania rządów podjęte zgodnie z wymogami prawa międzynarodowego, można tymi instrumentami prawnymi objąć szeroki zakres działalności gospodarczej, komunalnej i regionalnej oraz zapobiegać powstawaniu problemów natury publiczno-prawnej w dziedzinie bytu społecznego. Jako instrumenty organizacyjne służyć tu mogą następujące rozwiązania powstałe dzięki inicjatywie własnej regionów przygranicznych:
    –   tworzenie przez regiony transgranicznych stowarzyszeń dysponujących własnymi sekretariatami i środkami finansowymi, jako przesłanką do uzyskiwania wsparcia z zewnątrz,
    –   opracowywanie "Transgranicznych koncepcji rozwoju" dla euroregionów, obejmujących wszystkie dziedziny współżycia ludzi i stanowiących podstawę dla programów wykonawczych lub operacyjnych, a także dla przedsięwzięć i projektów aż po fazę ich transgranicznego wdrażania,
    –   przestrzeganie zasady subsydiarności także w toku współpracy transgranicznej na szczeblu regionalnym i lokalnym, która to pozostawia czynnikom państwowym możliwość cedowania ich uprawnień,
    –   bliska interesom obywateli postawa w przypadkach arbitrażu, transgraniczne poradnictwo dla osób regularnie przekraczających granice, opracowywanie wspólnych map, tekstów statystyk, itp.,
    –   ustalanie prawomocnych odbiorców świadczeń i partnerów umów, jako przesłanki do uzyskiwania środków finansowych oraz zarządzania nimi (kwestie legalizacji oraz uprawnień i zobowiązań, celowość zastosowania itd.).


Powrót do początku