Państwa-Członkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego Protokołu do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej "Konwencją"),
uznając pilną potrzebę przekształcenia mechanizmu kontrolnego ustanowionego przez Konwencję w celu zachowania i polepszenia skuteczności ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, głównie z powodu wzrostu liczby skarg i liczby członków Rady Europy,
uznając w konsekwencji za pożądaną zmianę niektórych postanowień Konwencji w celu w szczególności zastąpienia istniejącej Europejskiej Komisji i Trybunału Praw Człowieka przez nowy Trybunał działający permanentnie,
mając na uwadze Rezolucję nr 1 uchwaloną na Europejskiej Konferencji Ministerialnej Praw Człowieka, która odbyła się w Wiedniu 19 i 20 marca 1985 r.,
mając na uwadze Zalecenie 1194 (1992) uchwalone przez Zgromadzenie Konsultatywne Rady Europy 6 października 1992 r.,
mając na uwadze decyzję w sprawie reformy mechanizmu kontrolnego Konwencji podjętą przez Szefów Państw-Członków Rady Europy w Deklaracji Wiedeńskiej z 9 października 1993r.,
uzgodniły, co następuje:
Obecny tekst Rozdziałów II do IV Konwencji (artykuły 19-56) oraz Protokołu nr 2 o nadaniu Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka kompetencji do wydawania opinii doradczych, zastępuje się przez następujący Rozdział II Konwencji (artykuły 19-51):
Utworzenie Trybunału
Liczba sędziów
Wymogi sprawowania urzędu
2. Sędziowie zasiadają w Trybunale we własnym imieniu.
3. W okresie sprawowania urzędu sędziowie nie mogą prowadzić żadnej działalności, która nie daje się pogodzić z niezawisłością, bezstronnością albo z wymaganiami piastowania urzędu w pełnym wymiarze czasu; wszelkie kwestie wynikające ze stosowania niniejszego ustępu rozstrzyga sam Trybunał.
Wybór sędziów
2. Taką samą procedurę stosuje się w celu uzupełnienia składu Trybunału w przypadku przystąpienia nowych Wysokich Układających się Stron oraz przy obsadzaniu powstałych wakatów.
Kadencja
2. Sędziowie, których kadencja ma zakończyć się po upływie początkowego okresu trzech lat, są wybierani w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpośrednio po wyborze.
3. Aby zapewnić, w miarę możliwości, odnawianie połowy składu sędziowskiego co trzy lata, Zgromadzenie Konsultatywne może przed rozpoczęciem procedury każdych kolejnych wyborów postanowić, że kadencja lub kadencje jednego lub większej liczby sędziów, którzy mają zostać wybrani, będzie inna niż sześcioletnia, jednak nie dłuższa niż dziewięć lat i nie krótsza niż trzy lata.
4. W przypadku, gdy chodzi o więcej niż jeden mandat i gdy Zgromadzenie Parlamentarne zastosuje odpowiedni ustęp, rozdział mandatów zostanie dokonany w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpośrednio po zakończeniu wyborów.
5. Sędzia wybrany na miejsce sędziego, którego kadencja jeszcze nie upłynęła, sprawuje swój urząd przez okres pozostający do zakończenia kadencji swego poprzednika.
6. Kadencja sędziów upływa z chwilą osiągnięcia przez nich 70 lat.
7. Sędziowie sprawują swój urząd do czasu ich zastąpienia. Sprawują oni jednak nadal urząd w odniesieniu do spraw, które zaczęli rozpatrywać.
Odwoływanie
Kancelaria i sekretarze prawni
Zgromadzenie Plenarne Trybunału
a) wybiera swojego Prezesa i jednego lub dwóch Wiceprezesów na okres trzech lat;
mogą oni być wybrani ponownie;
b) tworzy Izby na wyznaczony okres;
c) wybiera Prezesa Izb Trybunału; mogą oni być wybrani ponownie;
d) uchwala regulamin Trybunału;
e) wybiera Szefa Kancelarii i jednego lub więcej Zastępców Szefa Kancelarii.
Komitety, Izby i Wielka Izba
2. W składzie Izby i Wielkiej Izby zasiada z urzędu sędzia wybrany z ramienia zainteresowanego Państwa-Strony lub, w przypadku braku takiego sędziego albo gdy nie jest on w stanie zasiadać, inna osoba desygnowana przez zainteresowane Państwo do pełnienia funkcji sędziego.
3. W składzie Wielkiej Izby zasiada także Prezes Trybunału, Wiceprezes, Prezesi Izb oraz inni sędziowie wybrani zgodnie z regulaminem Trybunału. W przypadku przekazania sprawy do Wielkiej Izby w trybie art. 43, żaden sędzia ze składu Izby, która wydała wyrok, nie zasiada w składzie Wielkiej Izby, z wyjątkiem Prezesa Izby i sędziego, który zasiadał z ramienia zainteresowanego Państwa-Strony.
Uznanie niedopuszczalności skargi przez Komitety
Decyzje Izb o dopuszczalności i meritum skargi
2. W sprawie dopuszczalności i meritum skarg wniesionych przez państwa w trybie art. 33 decyduje Izba.
3. Decyzję w sprawie dopuszczalności skargi podejmuje się odrębnie, chyba że Trybunał, w wyjątkowych przypadkach, postanowi inaczej.
Zrzeczenie się właściwości na rzecz Wielkiej Izby
Kompetencje Wielkiej Izby
a) rozstrzyga skargi wniesione w trybie artykułu 33 albo na podstawie artykułu 34,
jeśli sprawa została jej przekazana przez Izbę na
podstawie artykułu 30,
lub jeśli sprawa została jej przekazana w trybie artykułu 43, oraz
b) rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych przedłożone w trybie artykułu 47.
Kompetencje Trybunału
2. Spór dotyczący właściwości Trybunału rozstrzyga sam Trybunał.
Sprawy międzypaństwowe
Skargi indywidualne
Warunki dopuszczalności
2. trybunał nie rozpatruje żadnej skargi indywidualnej wniesionej w trybie artykułu 34, która:
a) jest anonimowa lub
b) jest co do istoty identyczna ze sprawą już rozpatrzona przez Trybunał lub ze sprawą,
która została poddana innej międzynarodowej
procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia,
i jeśli skarga nie zawiera nowych, istotnych informacji.
3. Trybunał uznaje za niedopuszczalną każdą skargę indywidualną wniesioną w trybie artykułu 34, jeśli uważa, że skarga nie daje się pogodzić z postanowieniami Konwencji lub jej Protokołów, jest w sposób oczywisty nieuzasadniona lub stanowi nadużycie prawa do skargi.
4. Trybunał odrzuca każdą skargę, którą uzna za niedopuszczalną w myśl niniejszego artykułu. Trybunał może tak zadecydować w każdej fazie postępowania.
Interwencja osoby trzeciej
2. Przewodniczący Trybunału może, w interesie wymiaru sprawiedliwości, zaprosić każdą Wysoką Układającą się Stronę, która nie jest stroną w postępowaniu, lub każdą zainteresowaną osobę inną niż skarżący, do przedkładania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach.
Skreślenie skargi
a) skarżący nie podtrzymuje swej skargi, lub
b) spór został już rozstrzygnięty, lub
c) z jakiejkolwiek innej przyczyny ustalonej przez Trybunał nie jest uzasadnione dalsze rozpatrywanie skargi.
Jednakże Trybunał kontynuuje rozpatrywanie skargi, jeśli wymaga tego poszanowanie praw człowieka
w rozumieniu Konwencji i jej
Protokołów.
2. Trybunał może podjąć decyzję o ponownym wpisaniu skargi na listę spraw, jeśli uzna, że okoliczności uzasadniają takie postępowanie.
Kontradyktoryjne rozpatrywanie skargi
i procedura polubownego załatwiania
a) kontynuuje kontradyktoryjne rozpatrywanie sprawy z udziałem przedstawicieli stron i, jeśli zachodzi potrzeba, podejmuje dochodzenie, a zainteresowane państwa udzielą dla jego skutecznego przeprowadzenia wszelkich niezbędnych ułatwień;
b) pozostaje on do dyspozycji zainteresowanych stron celem polubownego załatwienia sprawy na zasadach poszanowania praw człowieka w rozumieniu Konwencji i jej Protokołów.
2. Postępowanie prowadzone w trybie ustępu 1. b jest tajne.
Polubowne załatwienie
Publiczna rozprawa i dostęp do dokumentów
2. Dokumenty złożone u Szefa Kancelarii są publicznie dostępne, chyba że Prezes Trybunału zdecyduje inaczej.
Słuszne zadośćuczynienie
Wyroki Izb
Przekazanie do Wielkiej Izby
2. Zespół pięciu sędziów Wielkiej Izby przyjmie wniosek, jeśli sprawa ujawnia poważne zagadnienie dotyczące interpretacji lub stosowania Konwencji lub jej Protokołów albo poważną kwestię o znaczeniu ogólnym.
3. Jeśli zespół przyjął wniosek, sprawę rozstrzyga Wielka Izba w drodze wyroku.
Ostateczne wyroki
2. Wyrok Izby staję się ostateczny:
a) jeśli strony oświadczają, że nie będą wnioskować przekazania sprawy do Wielkiej Izby, lub
b) trzy miesiące od daty wydania wyroku, jeśli nie złożono wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, lub
c) jeśli zespół Wielkiej Izby odrzuci wniosek o przekazanie w trybie artykułu 43.
3. Ostateczny wyrok jest publikowany.
Uzasadnienie wyroków i decyzji
2. Jeżeli wyrok w całości lub w części nie wyraża jednomyślnej opinii sędziów, każdy sędzia jest uprawniony do załączenia opinii odrębnej.
Moc obowiązująca oraz wykonanie wyroków
2. Ostateczny wyrok Trybunału przekazuje się Komitetowi Ministrów, który czuwa nad wykonaniem.
Opinie doradcze
2. Powyższe opinie nie mogą dotyczyć treści i zakresu praw i wolności określonych w Rozdziale I Konwencji i w jej Protokołach ani jakichkolwiek innych zagadnień, które Trybunał lub Komitet Ministrów mogłyby rozpatrywać w wyniku postępowania podjętego w konsekwencji wniesienia skargi na podstawie Konwencji.
3. Decyzje Komitetu Ministrów w sprawie złożenia wniosku o opinię doradczą Trybunału podejmowane są większością głosów przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie.
Kompetencja doradcza Trybunału
Uzasadnienie opinii doradczych
2. Jeżeli opinia doradcza w całości lub w części nie wyraża jednomyślnej opinii sędziów, każdy sędzia jest uprawniony do załączenia opinii odrębnej.
3. Opinia doradcza przekazywana jest Komitetowi Ministrów.
Koszty działalności Trybunału
Przywileje i immunitety sędziów
1. Rozdział V Konwencji staje się Rozdziałem III Konwencji; artykuł 57 Konwencji staje się artykułem 52 Konwencji; uchyla się artykuły 58 i 59 Konwencji, a artykuły 60-66 Konwencji stają się odpowiednio artykułami 53-59 Konwencji.
2. Rozdział I Konwencji nosi tytuł "PRAWA I WOLNOŚCI", a nowy Rozdział III nosi tytuł "POSTANOWIENIA RÓŻNE". Artykułom 1-18 oraz nowym artykułom 52-59 Konwencji nadaje się tytuły wyliczone w Załączniku do niniejszego Protokołu.
3. W nowym artykule 56, w ustępie 1, po słowie "będzie" wstawia się słowa "z zastrzeżeniem ustępu 4 niniejszego artykułu,"; w ustępie 4, słowa "Komisji" i "z artykułem 25 niniejszej Konwencji" zastępuje się odpowiednio słowami "Trybunału" oraz "artykułem 34 Konwencji". W nowym artykule 58, ustęp 4, słowa "z artykułem 63" zastępuje się słowami "z artykułem 56".
4. Protokół do Konwencji podlega następującym zmianom:
a) artykułom nadaje się tytuły wyliczone w Załączniku do niniejszego Protokołu, oraz
b) w artykule 4, zdanie ostatnie, słowa "z artykułem 63" zastępuje się słowami "z artykułem 56".
5. Protokół nr 4 podlega następującym zmianom:
a) artykułom nadaje się tytuły wyliczone w Załączniku do niniejszego Protokołu;
b) w artykule 5, ustęp 3, słowa "z artykułem 63" zastępuje się słowami "z artykułem 56"; dodaje się nowy ustęp 5, który otrzymuje
brzmienie:
"Każde Państwo, które złożyło deklarację na podstawie ustępu 1 lub 2 niniejszego artykułu, może w każdym czasie uznać w
odniesieniu do jednego lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji kompetencję Trybunału do przyjmowania skarg od osób
fizycznych, organizacji pozarządowych lub grup osób, zgodnie z artykułem 34 Konwencji w stosunku do wszystkich lub niektórych
artykułów 1-4 niniejszego Protokołu", oraz
c) uchyla się ustęp 2 artykułu 6.
6. Protokół nr 6 podlega następującym zmianom:
a) artykułom nadaje się tytuły wyliczone w Załączniku do niniejszego Protokołu, oraz
b) w artykule 4, słowa "artykułu 64" zastępuje się słowami "artykuł 57".
7. Protokół nr 7 podlega następującym zmianom:
a) artykułom nadaje się tytuły wyliczone w Załączniku do niniejszego Protokołu;
b) w artykule 6, ustęp 4, słowa "artykułu 63" zastępuje się słowami "artykułu 56"; dodaje się nowy ustęp 6, który otrzymuje brzmienie:
"Każde Państwo, które złożyło deklarację na podstawie ustępu 1 lub 2 niniejszego artykułu, może w każdym czasie uznać w
odniesieniu do jednego lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji kompetencje Trybunału do przyjmowania skarg od osób
fizycznych, organizacji pozarządowych lub grup osób, zgodnie z artykułem 34 Konwencji w stosunku do wszystkich lub niektórych
artykułów 1-5 niniejszego Protokołu", i
c) uchyla się artykuł 7, ustęp 2.
8. Protokół 9 traci moc.
1. Niniejszy Protokół jest otwarty do podpisu dla Państw-Członków Rady Europy, sygnatariuszy Konwencji, które mogą przyjąć wynikające z niego zobowiązania przez:
a) podpisanie bez zastrzeżenia ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, lub
b) podpisanie z zastrzeżeniem ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, po którym taka ratyfikacja, przyjęcie lub zatwierdzenie następuje.
2. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjęcia lub zatwierdzenia zostaną złożone Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.
Niniejszy Protokół wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie roku od dnia, w którym wszystkie Strony Konwencji wyrażą zgodę na związanie się Protokołem zgodnie postanowieniami artykułu 3. Wybór nowych sędziów może nastąpić i wszystkie dalsze niezbędne kroki mogą być podjęte dla utworzenia nowego Trybunału, zgodnie z postanowieniami niniejszego Protokołu, począwszy od dnia, w którym wszystkie Strony Konwencji wyraziły zgodę na związanie się Protokołem.
1. Bez uszczerbku dla poniższych postanowień ustępu 3 i 4, kadencja sędziów, członków Komisji, Szefa Kancelarii i Zastępcy Szefa Kancelarii upływa w dniu wejścia w życie niniejszego Protokołu.
2. Skargi wniesione do Komisji, których nie uznano za dopuszczalne do dnia wejścia w życie niniejszego Protokołu, rozpatruje Trybunał zgodnie z postanowieniami niniejszego Protokołu.
3. Skargi, które uznano za dopuszczalne do dnia wejścia w życie niniejszego Protokołu, rozpatrują w dalszym ciągu członkowie Komisji w okresie roku od tej daty. Wszystkie skargi, których rozpatrzenie nie zostało zakończone w podanym wyżej okresie, przekazuje się do Trybunału, który rozpatruje je jako skargi dopuszczalne zgodnie z postanowieniami niniejszego Protokołu.
4. W stosunku do skarg, w sprawie których Komisja po wejściu w życia niniejszego Protokołu przyjęła sprawozdanie zgodnie z
poprzednim artykułem 31 Konwencji, sprawozdanie przekazuje się stronom, które nie mają prawa jego publikacji. Zgodnie z
postanowieniami mającymi zastosowanie przed wejściem w życie niniejszego Protokołu, sprawa może być przekazana do Trybunału.
Zespół Wielkiej Izby zdecyduje, czy jedna z Izb lub Wielka Izba rozpatrzy sprawę. Jeśli sprawę rozpatrzy Izba, decyzja Izby jest
ostateczna. Sprawy nie przekazane do Trybunału rozpatruje Komitet Ministrów działający na podstawie postanowień poprzedniego
artykułu 32 Konwencji.
5. Sprawy wniesione do Trybunału, które nie zostały rozpatrzone do dnia wejścia w życie niniejszego Protokołu, przekazuje się do Wielkiej Izby Trybunału, która rozpatruje je zgodnie z postanowieniami niniejszego Protokołu.
6. Sprawy wniesione do Komitetu Ministrów, które nie zostały rozpatrzone do dnia wejścia w życie niniejszego Protokołu, doprowadzi do końca Komitet Ministrów działając na podstawie tego artykułu.
Jeśli Wysoka Układająca się Strona złożyła deklarację uznającą kompetencję Komisji lub właściwości Trybunału w trybie artykułów 25 i 46 Konwencji w stosunku do spraw wynikających lub opartych na faktach następujących po złożeniu takiej deklaracji, takie ograniczenie pozostaje w mocy w odniesieniu do właściwości Trybunału na podstawie niniejszego Protokołu.
Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje Państwom-Członkom Rady Europy:
a) każde podpisanie;
b) złożenie każdego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub zatwierdzenia;
c) datę wejścia w życie niniejszego Protokołu lub któregokolwiek z jego postanowień zgodnie z artykułem 4, oraz
d) każdy inny akt, notyfikację lub zawiadomienie dotyczące niniejszego Protokołu.
Na dowód czego niżej podpisani, będąc do tego należycie upoważnieni, podpisali niniejszy Protokół.
Sporządzono w Strasbourgu dnia 11 maja 1994 r. w jednym egzemplarzu, w językach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty są jednakowo autentyczne; oryginał zostanie złożony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Rady Europy przekaże uwierzytelnione odpisy każdemu z Państw-Członków Rady Europy.