Powrót do początku
Obraz
Fryderyk August z Bożej Łaski Król Saski, Książę Warszawski
Zważywszy zdanie Naszej Rady Stanu w zamiarze objaśnienia i dopełnienia Ustawy Konstytucyjnej tytułu I, artykułu 4-tego Nam przełożonej postanowiliśmy i stanowiemy, jak następuje:
Każdy rolnik, włościanin, i z wyrobku żyjący, nie mający już poprzedniczo za dobrowolnym układem, nadanego sobie prawa własności, lub na lata udzielonego, wolny jest wyprowadzić się z miejsca, w którem dotąd zostawał, i przenieść się w obrębie Księstwa Warszawskiego tam, gdzie dobra wola jego będzie.
Winien jednakże opowiedzieć się wprzódy dziedzicowi, który wstrzymać onego nie jest mocen, tudzież zwierzchności wskazanej od władzy administracyjnej powiatowej, która o każdym wynoszącym się, i przebywającym, w okręgu swojego powiatu, rządowi raport uczynić powinna.
Zapewnia się dla rolników, włościan, z wyrobku żyjących, chcących się pozostać w miejscu teraźniejszego ich pobytu, zupełną wolność przemieszkiwania do roku, byleby odbywali też same powinności, którym dotąd podlegali. Dziedzic przez ten przeciąg czasu, ani do wyprowadzenia się przymuszać, ani podwyższać żadnego rodzaju obowiązków, nad używane dotąd, nie jest mocen.
Na każde wezwanie sądowe, osoby do tego umocowane, przyjmować będą dobrowolne umowy, czy to wieczyste przedażne, czy też doczesne, podług warunków zobopolnie przez strony ugodzonych pomiędzy rolnikami i dziedzicami, czy są zawarte w tych samych wsiach, w których dotąd zostawali, czy też rolnicy wchodzą w układy z obcymi dziedzicami, osoba sądowa powinna być jako świadek rządowy, pod odpowiedzialnością z osoby baczność dającej: 1. Czy strony są w stanie zawierania dobrowolnych umów? 2. Czyli jest istotnie samowolna umowa, czy nie zachodzi jakowa bojaźń, przymus, lub podstęp? Każdy szczegół czynności, w protokóle zawartym i oznaczonym być winien.
Rolnik na koniec wyprowadzający się ze wsi w której dotąd pozostawał, winien oddać dziedzicowi własność tegoż dziedzica gruntową, składającą się z załogi i zasiewów. Od tego obowiązku uwolnionym być nie może, tylko w zdarzeniu, gdyby udowodnił, iż tę własność utracił po pierwszym dniu października 1806 r., czy to przez pomor, czyli przez inną klęskę. Wszelkie inne pretensje, które by dziedzic mógł mieć do rolnika, a ten onemuż zaprzeczał, nie mogą być wyciągane, tylko przez zaskarżenie obwinionego do sądu; w żadnem jednakże zdarzeniu dziedzic rolnika poniewolnie zatrzymać nie może, a swej nad nim własności zaprzeczonej, w sądzie dochodzić jest mocen.
Ogłoszenie i dopełnienie tej Naszej Ustawy mającej być za prawo uważanej, Ministrom Naszym, w czem do każdego należy, zalecamy.
(L.S.) przez Króla
Powrót do początku