UKŁAD W SPRAWIE ANTARKTYDY
Rządy Argentyny, Australii, Belgii, Chile, Republiki Francuskiej, Japonii, Nowej Zelandii, Norwegii, Unii Południowo-Afrykańskiej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki,
Uznając, że w interesie całej ludzkości Antarktyda powinna również w przyszłości zawsze być wykorzystywana wyłącznie w celach pokojowych i nie powinna stać się areną lub przedmiotem sporów międzynarodowych;
Doceniając istotny wkład wniesiony do nauki dzięki współpracy międzynarodowej w dziedzinie badań naukowych na Antarktydzie;
Przekonane, że stworzenie trwałego fundamentu dla kontynuowania i rozwoju takiej współpracy na zasadzie wolności badań naukowych na Antarktydzie, jak to miało miejsce podczas Międzynarodowego Roku Geofizycznego, odpowiada interesom nauki i postępu całej ludzkości;
Przekonane również, że Układ, zapewniający wykorzystanie Antarktydy wyłącznie w celach pokojowych i utrzymywanie harmonijnych stosunków międzynarodowych na Antarktydzie, będzie służył celom i zasadom Karty Narodów Zjednoczonych;
Uzgodniły, co następuje:
Art. I.
1. Antarktydę wykorzystuje się wyłącznie w celach pokojowych. Zabrania się w szczególności wszelkich przedsięwzięć o charakterze wojskowym, jak tworzenie baz i fortyfikacji wojskowych, przeprowadzanie manewrów wojskowych oraz doświadczeń ze wszelkimi rodzajami broni.
2. Niniejszy Układ nie zabrania korzystania z personelu lub sprzętu wojskowego dla badań naukowych lub dla wszelkich innych celów pokojowych.
Art. II.
Wolność badań naukowych na Antarktydzie oraz współpraca w tej dziedzinie, jak to miało miejsce podczas Międzynarodowego Roku Geofizycznego, będą kontynuowane zgodnie z postanowieniami niniejszego Układu.
Art. III.
1. W celu rozszerzenia współpracy międzynarodowej w dziedzinie badań naukowych na Antarktydzie, jak przewidziano w art. II niniejszego Układu, Umawiające się Strony zgadzają się, że w maksymalnie możliwym i praktycznie osiągalnym stopniu:
a) dokonywuje się wymiany informacji co do planów prac naukowych na Antarktydzie, aby zapewnić maksymalną oszczędność środków i skuteczność prac;
b) dokonuje się wymiany personelu naukowego między ekspedycjami i stacjami na Antarktydzie;
c) dokonuje się wymiany danych i rezultatów obserwacji naukowych na Antarktydzie i zapewnia się swobodny dostęp do nich.
2. Przy wykonywaniu postanowień niniejszego artykułu udziela się wszechstronnego poparcia ustanowieniu stosunków rzeczowej współpracy z tymi agencjami wyspecjalizowanymi Organizacji Narodów Zjednoczonych i innymi organizacjami międzynarodowymi, które są zainteresowane w sprawach Antarktydy pod względem naukowym lub technicznym.
Art. IV.
1. Żadne postanowienie niniejszego Układu nie powinno być interpretowane jako:
a) zrzeczenie się przez jakąkolwiek z Umawiających się Stron zgłoszonych poprzednio praw lub pretensji do suwerenności terytorialnej na Antarktydzie;
b) całkowite lub częściowe zrzeczenie się przez jakąkolwiek z Umawiających się Stron jakiejkolwiek podstawy do pretensji do suwerenności terytorialnej na Antarktydzie, którą ta Strona może posiadać w wyniku swej działalności lub działalności swoich obywateli na Antarktydzie lub na skutek innych przyczyn;
c) narażające na szwank pozycję którejkolwiek z Umawiających się Stron odnośnie do uznawania lub nieuznawania przez nią prawa lub pretensji, lub podstawy do pretensji jakiegokolwiek innego państwa do suwerenności terytorialnej na Antarktydzie.
2. Żadne posunięcia lub działalność, mające miejsce w okresie trwania niniejszego Układu, nie stwarzają podstawy do zgłoszenia, podtrzymania lub negowania pretensji do suwerenności terytorialnej na Antarktydzie i nie stwarzają żadnych praw do suwerenności na Antarktydzie. Żadnej nowej pretensji lub rozszerzenia istniejącej pretensji do suwerenności terytorialnej na Antarktydzie nie należy zgłaszać, jak długo niniejszy Układ pozostaje w mocy.
Art. V.
1. Zabrania się wszelkich wybuchów jądrowych na Antarktydzie oraz usuwania w tym rejonie odpadów promieniotwórczych.
2. W razie zawarcia umów międzynarodowych w sprawie wykorzystania energii jądrowej, włączając w to wybuchy jądrowe i usuwanie odpadów promieniotwórczych, w jakich będą uczestniczyć wszystkie Umawiające się Strony, których przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach przewidzianych w artykule IX, ustanowione przez takie umowy zasady stosowane będą na Antarktydzie.
Art. VI.
Postanowienia niniejszego Układu dotyczą rejonu położonego na południe od 60 równoleżnika szerokości południowej, włączając w to wszystkie szelfy lodowe, lecz nic w niniejszym Układzie nie uszczupla i w żadnej mierze nie narusza praw jakiegokolwiek państwa lub realizacji tych praw zgodnie z prawem międzynarodowym dotyczącym otwartego morza, w granicach tego rejonu.
Art. VII.
1. Dla osiągnięcia celów i zapewnienia przestrzegania postanowień niniejszego Układu każda z Umawiających się Stron, której przedstawiciele uprawnieni są do uczestnictwa w naradach wspomnianych w artykule IX niniejszego Układu, ma prawo mianować obserwatorów dla przeprowadzenia jakiejkolwiek inspekcji, przewidzianej w niniejszym artykule. Obserwatorzy powinni być obywatelami tych Umawiających się Stron, które ich mianują. Nazwiska obserwatorów podaje się do wiadomości wszystkim pozostałym Umawiającym się Stronom uprawnionym do mianowania obserwatorów; zakończenie ich funkcji będzie przedmiotem analogicznego zawiadomienia.
2. Każdy obserwator, mianowany zgodnie z postanowieniami punktu 1 niniejszego artykułu, ma całkowicie wolny dostęp w każdej chwili do każdego lub do wszystkich rejonów Antarktydy.
3. Wszystkie rejony Antarktydy łącznie ze wszystkimi stacjami, urządzeniami i sprzętem w tych rejonach oraz wszystkie statki morskie i powietrzne w miejscach wyładunku i załadunku ładunków lub personelu na Antarktydzie będą w każdej chwili udostępnione dla dokonania inspekcji przez wszelkich obserwatorów mianowanych zgodnie z postanowieniami punktu 1 niniejszego artykułu.
4. Każda Umawiająca się Strona, uprawniona do mianowania obserwatorów, może w każdej chwili przeprowadzić inspekcję powietrzną dowolnego lub wszystkich rejonów Antarktydy.
5. Każda z Umawiających się Stron powinna od chwili wejścia dla niej w życie1) niniejszego Układu poinformować inne Umawiające się Strony i później zawiadamiać je zawczasu:
a) o wszystkich ekspedycjach do Antarktydy lub na jej obszarze dokonywanych przez jej statki lub obywateli, oraz o wszystkich ekspedycjach, które będą zorganizowane na jej obszarze lub wyruszą z jej obszaru;
b) o wszystkich stacjach na Antarktydzie, zajmowanych przez jej obywateli;
c) o wszelkim personelu lub sprzęcie wojskowym, przeznaczonym do wysłania przez nią do Antarktydy z przestrzeganiem warunków, przewidzianych w punkcie 2 artykułu I niniejszego układu.
Art. VIII.
1. W celu ułatwienia wykonania ich funkcji na podstawie niniejszego Układu i bez uszczerbku dla pozycji każdej z Umawiających się Stron w sprawie jurysdykcji nad wszystkimi innymi osobami na Antarktydzie, obserwatorzy mianowani zgodnie z postanowieniami punktu 1 artykułu VII oraz personel naukowy, który Strony wymieniają między sobą w myśl podpunktu 1 b) artykułu III Układu, a także personel towarzyszący wszelkim takim osobom, podlegają jurysdykcji tylko tej Umawiającej się Strony, której są obywatelami w odniesieniu do wszelkich czynów lub zaniedbań, mających miejsce podczas ich pobytu na Antarktydzie, związanego z wykonywaniem ich funkcji.
2. Bez uszczerbku dla postanowień punktu 1 niniejszego artykułu i przed podjęciem środków, przewidzianych w punkcie 1 e) artykułu IX zainteresowane Umawiające się Strony w każdym wypadku sporu dotyczącego wykonywania jurysdykcji na Antarktydzie przeprowadzą natychmiast między sobą konsultacje w celu osiągnięcia rozwiązania, które byłoby do przyjęcia dla Stron.
Art. IX.
1. Przedstawiciele Umawiających się Stron, wymienionych w preambule niniejszego Układu, zbiorą się w mieście Canberra nie później niż w dwa miesiące po wejściu w życie2) niniejszego Układu, a następnie zbierać się będą w odpowiednich odstępach czasu i w odpowiednich miejscach w celu wymiany informacji, wzajemnych konsultacji w sprawach Antarktydy, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz rozpatrzenia opracowania i zalecenia swoim Rządom środków mających się przyczynić do realizacji zasad i celów niniejszego Układu, uwzględniając środki dotyczące:
a) wykorzystania Antarktydy wyłącznie w celach pokojowych;
b) ułatwienia badań naukowych na Antarktydzie;
c) ułatwienia międzynarodowej współpracy naukowej na Antarktydzie;
d) ułatwienia w realizacji praw inspekcji, przewidzianych w artykule VII niniejszego Układu;
e) kwestii dotyczących wykonywania jurysdykcji na Antarktydzie;
f) ochrony i zachowania fauny i flory na Antarktydzie.
2. Każda Umawiająca się Strona, która stała się uczestnikiem niniejszego Układu, przez przystąpienie zgodnie z postanowieniami artykułu XIII, ma prawo mianować przedstawicieli dla uczestnictwa w naradach, wspomnianych w punkcie 1 niniejszego artykułu, tak długo, póki Umawiająca się Strona wykazuje zainteresowanie Antarktydą przez prowadzenie tam istotnej pracy naukowo-badawczej, jak założenie stacji naukowej lub wysłanie ekspedycji naukowej.
3. Sprawozdania obserwatorów, wspomnianych w artykule VII niniejszego Układu, przesyłane są do przedstawicieli Umawiających się Stron, którzy uczestniczą w naradach, wspomnianych w punkcie 1 niniejszego artykułu.
4. Środki wymienione w punkcie 1 niniejszego artykułu wchodzą w życie po zaaprobowaniu ich przez wszystkie Umawiające się Strony, których przedstawiciele byli uprawnieni do udziału w naradach zwołanych dla rozpatrzenia tych środków.
5. Każde lub wszystkie prawa ustanowione niniejszym Układem mogą być wykonywane z dniem wejścia w życie3) Układu niezależnie od tego, czy środki mające ułatwić wykonywanie tych praw były czy też nie były zaproponowane, rozpatrzone lub zaaprobowane, jak to przewiduje niniejszy artykuł.
Art. X.
Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się do podjęcia odpowiednich wysiłków, zgodnych z Kartą Narodów Zjednoczonych, by na Antarktydzie nie prowadzono jakiejkolwiek działalności sprzecznej z zasadami lub celami niniejszego Układu.
Art. XI.
1. W razie powstania jakiegokolwiek sporu między dwiema lub kilkoma Umawiającymi się Stronami co do interpretacji lub stosowania niniejszego Układu, te Umawiające się Strony przeprowadzą między sobą konsultacje w celu rozstrzygnięcia sporu w drodze rokowań, dochodzenia, mediacji, pojednania, arbitrażu, orzeczenia sądowego lub za pomocą innych pokojowych środków według ich własnego wyboru.
2. Wszelki tego rodzaju spór, który nie będzie rozstrzygnięty w ten sposób, zostanie przekazany, za każdorazową zgodą wszystkich Stron uczestniczących w sporze, do rozstrzygnięcia Międzynarodowemu Trybunałowi Sprawiedliwości; jednakże, jeżeli nie zostanie osiągnięte porozumienie w sprawie przekazania sporu Międzynarodowemu Trybunałowi Sprawiedliwości, Strony uczestniczące w sporze nie będą zwolnione od obowiązku dalszego poszukiwania rozstrzygnięcia sporu za pomocą jakiegokolwiek z różnych pokojowych środków, wymienionych w punkcie 1 niniejszego Artykułu.
Art. XII.
1.
b) Następnie taka zmiana lub poprawka wchodzi w życie w stosunku do każdej innej Umawiającej się Strony po otrzymaniu od niej przez rząd-depozytariusza zawiadomienia o ratyfikacji. Każdą Umawiającą się Stronę, od której nie otrzymano zawiadomienia o ratyfikacji w okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie zmiany lub poprawki zgodnie z postanowieniami podpunktu 1 a) niniejszego artykułu, uważać się będzie za nie będącą już uczestnikiem Układu w dniu wygaśnięcia tego terminu.
2.
b) Wszelka zmiana niniejszego Układu lub poprawka do niego, zaaprobowane na wspomnianej konferencji przez większość reprezentowanych na niej Umawiających się Stron, włączając większość tych Stron, których przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach przewidzianych w artykule IX, będą podane do wiadomości wszystkich Umawiających się Stron przez rząd-depozytariusza natychmiast po zakończeniu konferencji i wejdą w życie zgodnie z postanowieniami punktu 1 niniejszego artykułu.
c) Jeżeli taka zmiana lub poprawka nie wejdzie w życie zgodnie z postanowieniami podpunktu 1 a) niniejszego artykułu w ciągu dwóch lat od daty zawiadomienia wszystkich Umawiających się Stron, każda Umawiająca się Strona może w każdej chwili po zakończeniu tego terminu notyfikować rządowi-depozytariuszowi wypowiedzenie niniejszego Układu; takie wypowiedzenie nabierze mocy po upływie dwóch lat od dnia otrzymania tej notyfikacji przez rząd-depozytariusza.
Art. XIII.
1. Niniejszy układ podlega ratyfikacji przez państwa, które go podpisały. Będzie on otwarty do przystąpienia dla każdego państwa, będącego członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych, lub dla każdego innego państwa, które może być zaproszone do przystąpienia do Układu za zgodą wszystkich Umawiających się Stron, których przedstawiciele uprawnieni są do udziału w naradach, przewidzianych w artykule IX niniejszego Układu.
2. Ratyfikacja niniejszego Układu lub przystąpienie do niego dokonywane jest przez każde państwo zgodnie z jego przepisami konstytucyjnymi.
3. Dokumenty ratyfikacyjne i dokumenty przystąpienia będą złożone na przechowanie rządowi Stanów Zjednoczonych Ameryki, który jest rządem-depozytariuszem.
4. Rząd-depozytariusz zawiadamia wszystkie państwa, które podpisały Układ, oraz Państwa, które do niego przystąpiły, o dacie złożenia każdego dokumentu ratyfikacyjnego lub dokumentu przystąpienia oraz o dacie wejścia w życie Układu i każdej zmiany lub poprawki do niego.
5. Po złożeniu dokumentów ratyfikacyjnych przez wszystkie państwa, które go podpisały, niniejszy Układ wejdzie w życie5) dla tych państw oraz dla państw, które złożyły dokumenty przystąpienia. W przyszłości Układ wejdzie w życie dla każdego państwa, które do niego przystąpi, po złożeniu przez nie dokumentu przystąpienia.
6. Niniejszy Układ zostanie zarejestrowany przez rząd-depozytariusza, zgodnie z postanowieniami artykułu 102 Karty Narodów Zjednoczonych.
Art. XIV.
Niniejszy Układ sporządzony został w językach angielskim, francuskim, rosyjskim i hiszpańskim, przy czym każdy z tych tekstów jest w równej mierze autentyczny i będzie złożony na przechowanie w archiwum Rządu Stanów Zjednoczonych Ameryki, który przekaże należycie uwierzytelnione kopie Układu Rządom państw, które go podpisały lub które do niego przystąpiły.
Na dowód czego niżej podpisani pełnomocnicy, należycie w tym celu upoważnieni, podpisali niniejszy Układ.
Sporządzono w Waszyngtonie, dnia pierwszego grudnia tysiąc dziewięćset pięćdziesiątego dziewiątego roku.
Za Argentynę:
Za Australię:
Za Belgię:
Za Chile:
Za Republikę Francuską:
Za Japonię:
Za Nową Zelandię:
Za Norwegię:
Za Unię Południowo-Afrykańską:
Za Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich:
Za Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii:
Za Stany Zjednoczone Ameryki:
1) Układ wszedł w życie w stosunku do Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dnia 23 czerwca 1961 r.
2), 3), 4), 5) Układ wszedł w życie dnia 23 czerwca 1961 r.
1. Niniejszą Konwencję stosuje się do wszelkiej umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsca przewidziane dla jej dostawy, stosownie do ich oznaczenia w umowie, znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem umawiającym się.
2. Dla celów stosowania niniejszej Konwencji określenie pojazdy oznacza samochody, pojazdy członowe, przyczepy i naczepy, stosownie do ich określenia w artykule 4 Konwencji o ruchu drogowym z dnia 19 września 1949 r.
3. Niniejszą Konwencję stosuje się także wówczas, gdy przewozy mieszczące się w jej ramach wykonywane są przez państwa lub rządowe instytucje albo organizacje.
4. Niniejszej Konwencji nie stosuje się:
a) do przewozów wykonywanych na podstawie międzynarodowych konwencji pocztowych;
b) do przewozów zwłok;
c) do przewozów rzeczy przesiedlenia.
5. Umawiające się Strony zgadzają się nie wprowadzać żadnej zmiany do niniejszej Konwencji w drodze specjalnych porozumień, zawartych między dwiema lub kilkoma spośród nich, z wyjątkiem porozumień zawartych w celu wyłączenia spod jej działania ich ruchu przygranicznego albo w celu uprawnienia do używania w przewozie, ograniczonym wyłącznie do ich terytoriów, listu przewozowego stanowiącego tytuł własności towaru.
Powrót do początku